Read me 10 - page 53

| January-February 2012 53
โอมเล่าว่ า ปั จจุ บันเขารั บผิ ดชอบดู แลแหล่งเรี ยนรู้บ้ านดิ น
และวิถีพึ่ งตนเองที่ตั้งอยู่ในมหาวิ ทยาลัย ก่อนหน้านี้โอมเคยทำ�งาน
อาสาสมั ครทำ�กิ จกรรมสันทนาการโครงการสร้างสุขภาวะให้เด็ ก
ชาวเขาในภาคเหนือ และอีกโครงการที่ทำ�ต่อเนื่ องเป็นระยะเวลา 3 ปี
คือ โครงการ ‘กล้าใหม่...ใฝ่รู้’ สนับสนุนโดยธนาคารไทยพาณิชย์ จำ�กัด
(มหาชน) ซึ่ งเขาและเพื่อนๆ ได้เข้าไปทำ �เตาเผาขยะให้กับชุมชน
ในจังหวัดลำ�ปางเพื่อแก้ปัญหาการจัดการขยะที่พั วพันบั่นทอนคุณภาพ
ชีวิตชาวบ้าน จนวันนี้โอมได้ ก้าวมาเป็นกำ�ลั งสำ�คัญในกลุ่มแกนนำ�
อาสาสมัครที่วิทยาเขตลำ�ปาง ทำ�งานขับเคลื่อนกิจกรรมที่นักศึกษา
สนใจ ช่วยจัดกระบวนการเรียนรู้ให้ชุมชน ตลอดจนเพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ
ในมหาวิทยาลัย เช่น การถอดบทเรียนจากการทำ �งาน หรือรวบรวม
อาสาสมัครในการทำ�กิจกรรมเพื่อชุมชนโดยรอบ
ข้อดีจากการเข้าร่วมโครงการ ‘กล้ าใหม่...ใฝ่รู้ ’ หนุ่มน้อยรายนี้
เผยว่า ทำ�ให้เขาได้มี โอกาสทำ�งานกั บชุมชนในชนบทเป็นครั้งแรก
ของชีวิต และถือเป็น ‘จุดเปลี่ยน’ ครั้งสำ�คั ญในชีวิตของเขาที่ได้ลงพื้นที่
สำ�รวจชุมชน พู ดคุยกับคนในท้ องที่ และได้ทำ�งานร่วมกัน การทำ�งาน
ในลักษณะเช่นนี้เองทำ�ให้โอมได้รับความรู้ใหม่ ๆ จากชุมชนเติมเต็ม
สิ่งที่ได้ศึกษามาแล้วจากในห้องเรียนก่ อนหน้านี้
สิ่งที่โอมคิดว่าเป็นความสำ�เร็จของการทำ�งาน หาใช่รางวัลการั นตี
หากแต่คื อ ‘ความรักกั นฉันครอบครั ว’ ที่เกิ ดขึ้นในหมู่ เพื่ อนๆ
ที่ ทำ �งานร่ วมกั น เพราะมิ ตรภาพถื อ เป็ นความสุ ขอย่างยิ่ ง
คนรุ่นใหม่ อย่ าง ‘โอม’ เชื่อว่าต้องใช้ ‘ใจ’ ในการทำ�งานมากกว่า
การออกคำ �สั่ ง เพราะทุกคนต่ างต้ องการทำ �สิ่ งที่สร้ างสรรค์
ขณะเดียวกั นการทำ�งานร่วมกับคนหมู่ มากก็ทำ�ให้เขารู้ จักเรี ยนรู้
เพื่อเข้าใจตั วเองมากยิ่ งขึ้ น หากไม่มีการทำ �งานเป็นหมู่ คณะที่ ดี
โอมคิดว่าจะไม่สามารถขับเคลื่อนงานได้มากเช่นนี้
อีกปัจจัยหนึ่งที่ สำ�คัญต่อความสำ�เร็จที่เกิดขึ้นคือ ความ ‘ศรัทธา’
ที่มีต่อการทำ�งาน เพราะทำ �ให้เขาพร้อมจะทุ่มเทให้กับงานอย่างเต็มที่
และแก้ ไขปัญหาทุ กอย่างผ่ านความศรัทธา เกิดจากศรัทธาที่ มี
ต่อสิ่ งที่ทำ � สิ่งที่จะทุ่มเทให้ โดยใช้ความศรัทธาแก้ ปัญหาทุ กอย่าง
รวมถึ ง ‘ที มเวิ ร์ ค’ ก็ มี ความสำ �คั ญไม่ น้ อยกว่าการขวยขวาย
รั กเรี ยนรู้ อยู่ เสมอก็ช่ วยพัฒนาศั กยภาพและทำ�ให้ เข้าใจตนเอง
มากขึ้นเรื่อยๆ
โอมสะท้อนว่า ผลจากการเรียนรู้นอกห้องเรียนนี้ทำ�ให้ เขามีโอกาส
ได้ทำ�งานในชุมชนอย่างต่อเนื่อง ทำ�ให้เขาเรียนรู้ว่าชุมชนส่วนใหญ่นั้น
มี ‘ทุนทางสังคม’ อยู่เป็นจำ�นวนมาก ไม่ว่าจะเป็นทุนทางปัญญา
ทุนวัฒนธรรม หรือทุนมนุษย์ ซึ่งช่วยให้ท้ องถิ่นสามารถพึ่งพาตนเอง
ได้โดยไม่ต้องพึ่งหน่ วยงานรัฐแต่เพียงอย่ างเดียว หากมี ‘กระบวนการ’
สร้างการมีส่วนร่วมระหว่างคนในชุมชนก็ จะสามารถมองเห็นแนวทาง
ในการจั ดการปั ญหาในชุมชนของตนเองได้ รวมทั้ งจะก่อให้ เกิด
การพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่ งเรื่องเหล่านี้ล้วนแต่ปฏิวัติความคิดและความเชื่อ
ที่เขาเคยมีมาก่อนหน้านี้
“ก่อนหน้านี้ ที่ ผมเคยคิ ดว่ าชุมชนต้องเป็นฝ่ ายรับอย่างเดี ยว
เช่น การบริจาคสิ่งของต่ างๆ เป็นผลมาจากความคิ ดที่ว่าคนเมือง
มีศักยภาพมากกว่าชนบท แต่ในความเป็นจริงแล้วคนในพื้นที่ เองก็มี
ความคิดที่ดี มีศักยภาพไม่ด้อยไปกว่ากัน การให้ความเชื่อเหลือโดยที่
ผู้รับไม่ต้ องการอาจเป็นเรื่องเปล่าประโยชน์ก็เป็นได้ จากจุ ดนี้เอง
ถ้าจะมองว่าคนชนบทด้อยกว่าคนในเมืองก็คงหนี ไม่พ้นความจริ งที่ว่า
คนชนบทระยะหลังมีศักยภาพในการพึ่งพาตนเองได้น้ อยกว่า”
อีกบทเรียนและประสบการณ์สำ�คัญที่ตอกยํ้ าความจริงเรื่องที่โอม
พูดมานี้ ยังเป็นตอนที่ทำ�เตาเผาขยะในชุมชน โอมพบว่าภูมิปัญญา
ชาวบ้านนั้นมีดีกว่าที่เขาเองและเพื่อนๆ ช่วยกันสืบค้น คิดวิเคราะห์
และวางแผนกันไว้มาก
เตาเผาที่เกิดขึ้นนี้ จึ งไม่ได้ มาจากความคิดของนักศึ กษาอย่าง
พวกเขาเพียงอย่ างเดียว แต่มี ความคิดของคนในพื้นที่ เป็นหลัก
เป็นวิ ธีการที่ ชาวบ้ านผสมภูมิ ปั ญญาท้องถิ่ นซึ่ งเกิดจากการสั่งสม
มานานและมีความเหมาะสมมากกว่าลำ �พั งทฤษฎีต่างๆ ที่ เขาเคย
รํ่ าเรียนในตำ�ราเป็ นไหนๆ นอกจากนั้น กระบวนการมีส่วนร่ วม
ดังกล่าวยังช่วยให้ คนในพื้นที่รู้ สึกถึ งความเป็นเจ้าของมากขึ้ นด้วย
“แรงบันดาลใจในการทำ�กิจกรรมเพื่ อสังคมของผม ส่ วนหนึ่ง
มาจากครอบครัวที่ให้อิสระในการทำ�สิ่ งต่างๆ โดยมีเงื่อนไขอย่ างเดียว
คือ ต้องไม่ทำ�ให้ผู้อื่นเดือดร้อน ครอบครัวมีส่วนอย่างมากในการให้
คำ�แนะนำ�ในการทำ�กิจกรรมเพื่อสังคมและชุ มชน แล้วอีกส่วนที่มีความ
สำ�คัญคือ เพื่อนอาสาสมัครซึ่งร่วมด้วยช่วยกันทำ�งาน รวมถึงคนใน
พื้นที่ ชุมชนที่ เขาได้เข้าไปทำ�งานด้ วย ก็เป็นแรงใจสำ�คัญที่ทำ �ให้เรา
รู้สึกว่าต้องทำ�ให้พวกเขาเข้มแข็งขึ้นได้อย่างแท้ จริง” โอมกล่าว
ทั้งนี้ เรื่องราวของ ‘โอม’ ถือเป็ นหนึ่งตั วอย่างคนหนุ่มสำ�นึกใหม่
ที่ไม่เพียงแต่รอคอยการเรียนรู้จากในห้องเรียน แต่ยังเสาะแสวงหา
การเรียนรู้ชีวิตจาก งานรั บใช้สังคม ที่พาให้ เขาไปพบกับโจทย์ ปัญหา
ของชุมชน ที่ผลสะท้อนของมันยั งทำ�ให้เขา ‘ได้ รับ’ การเติ มเต็มทั กษะ
ความรู้ ประสบการณ์ ตลอดจนโลกทัศน์ใหม่ๆ ต่อชีวิต และต่อสังคม
ซึ่งไม่อาจหาซื้ อได้จากที่ ไหน และเป็นกระแสใหม่มาแรงสำ�หรั บ
การเรียนรู้ของเยาวชนไทย ซึ่งกระทรวงศึกษาธิการได้ นำ�มาใช้เป็น
แนวทางในการพัฒนาบัณฑิตเพื่ อเป็นพละกำ�ลังสำ�คัญของการพัฒนา
ประเทศในศตวรรษใหม่
อย่างแท้จริง