Read me 24 - page 40

สาเหตุ ของสงครามโลกครั้งที่ 1 เกิ ดจากอะไร
อ.สัญชัย: ในภาพกว้างๆของยุโรปผมเห็นว่าช่วงก่ อนค.ศ.
1914ตั้งแต่ ค.ศ.1908ลงมาจนถึงค.ศ.1914มีวิกฤตการณ์หลายๆ
อย่างเกิดขึ้นในยุโรปอยู ่ แล้วทั้ งวิกฤตการณ์ทางการเมืองและความ
ขัดแย้ งระหว่างประเทศ ตอนนั้นยุโรปแบ่งออกเป็ น 2 กลุ่มที่ค่อน
ข้างชัดเจน กลุ่มหนึ่งมี เยอรมนี, ออสเตรีย-ฮังการี, อิตาลี ส่วนอีก
กลุ่มหนึ่งเป็ นอังกฤษ,ฝรั่ งเศส, รัสเซียปัญหาความขั ดแย้งระหว่าง
ประเทศที่มันเกิดขึ้ น ไม่ว่าจะเป็นส่วนที่ เกี่ยวกั บวิกฤตการณ์ใน
บอลข่านปัญหาความขัดแย้งด้านอาณานิคมและการขยายก�ำลังรบ
ลัทธิทหารนิยมลัทธิชาตินิยมและอื่นๆปัญหาต่างๆ เหล่านี้ได้น�ำไป
สู่การเกิดบรรยากาศการเมืองโลกที่ ค่อนข้างจะอึมครึม เป็นสภาวะ
ที่ทุกคนบอกว่าเป็นสันติภาพติดอาวุธ วิกฤตการณ์แต่ละเรื่องเกี่ยว
โยงกันเป็ นลูกโซ่แม้ จะมี การพยายามเจรจาด้วยการจัดประชุม
ระหว่างประเทศ แต่ก็ไม่ได้ผล ทุกฝ่ ายถูกกดดันและรู้สึกอึดอัดต่อ
สถานการณ์ทางการเมืองระหว่างประเทศในขณะนั้ น ดังนั้นเมื่อ
อาร์ชดุ๊ กฟรานซิส เฟอร์ดิ นานด์ มกุฎราชกุมารแห่ งจักรวรรดิ
ออสเตรีย-ฮั งการี เสด็ จประพาสกรุงเซราเยโว แล้ วถูกลอบปลง
พระชนม์ ในบอสเนีย จึ งกลายเป็นชนวนเหตุส�ำคัญของสงคราม
ออสเตรี ยได้ยื่นค�ำขาดต่อเซอร์ เบียให้หาคนที่ อยู่เบื้องหลังการลอบ
ปลงพระชนม์แต่ล้มเหลว เซอร์เบียจึงขอให้รัสเซียช่วยจึงท�ำให้เกิ ด
การการระดมพลและความตึงเครียดระหว่างประเทศจนน�ำไปสู ่
สงครามระดับท้ องถิ่นและระดับประเทศในที่สุด
บรรยากาศอึมครึมยังไง
อ.สัญชัย:หากดูในบรรยากาศของยุโรปหลั งจากที่เยอรมนี
ซึ่งก่อนหน้านั้นคือดิ นแดนเยอรมนีรวมตัวเป็นประเทศเป็นจักรวรรดิ
เยอรมนี ในปลายคริสต์ ศตวรรษที่ 19 ประมาณ ค.ศ. 1870
เยอรมนีขึ้ นมามีอ�ำนาจแทนฝรั่งเศสและพยายามท�ำลายอิทธิพล
ของฝรั่งเศสลงโดยโดดเดี่ยวฝรั่งเศสไม่ให้มี บทบาททางการเมือง
ระหว่างประเทศช่วงค.ศ.1870-1890และประสบความส�ำเร็จช่วง
เวลาดังกล่าวเรียกว่าเป็นสมัยระบบบิสมาร์คหรือระบบพันธมิตรอัน
ซั บซ้อนโดยมี เยอรมนีเป็นศูนย์กลาง
แต่หลังค.ศ.1890 เยอรมนีมีการเปลี่ยนตัวของกษัตริย์องค์
ใหม่ก็คือไกเซอร์วิลเลียมที่ 2ขึ้ นครองบัลลังก์ พระองค์มีนโยบายที่
ต้องการขยายอิทธิพลของจักรวรรดิเยอรมนีออกไปโดยไม่เห็นด้วย
กับนโยบายการสร้างสันติภาพ ทรงเห็นว่าหากขณะนั้ นอังกฤษซึ่ง
มีอาณานิคมทั่วโลก และได้ ชื่อว่ าเป็นดินแดนที่พระอาทิตย์ไม่ ลับ
ขอบฟ้า เยอรมนีเองก็ต้องการขยายอ� ำนาจและอิทธิพลแข่งขันกับ
อังกฤษโดยมีแนวความคิดว่าที่ ไหนมีแสงอาทิ ตย์สาดแสงไปถึง
เยอรมนีก็ต้องไปถึงที่ นั่นด้วย เยอรมนีจึงเริ่มขยายแสนยานุภาพ
และก�ำลังรบแต่ การที่เยอรมนี ละทิ้งนโยบายการโดดเดี่ยวฝรั่งเศส
จึงเปิ ดโอกาสให้ฝรั่งเศสไปผูกมิตรกับรัสเซี ย แล้วในเวลาต่อมา
ฝรั่งเศส รัสเซีย อังกฤษ ก็เป็ นพันธมิ ตรกัน ในส่วนของเยอรมนีก็
พยายามกระชับมิ ตรกับออสเตรีย-ฮังการี และอิตาลี
ยุโรปแบ่งออกเป็น2ค่ายหลักๆยังไงบ้าง
อ.สัญชั ย : การแบ่งค่ ายของมหาอ�ำนาจยุโรปในปลาย
คริสต์ศตวรรษที่ 19 เริ่มจากระบบการผูกมิตรและนโยบายการ
ต่างประเทศของเยอรมนีที่เรียกว่าระบบบิสมาร์คในการสร้างพันธ
ไมตรีกับประเทศมหาอ�ำนาจยุโรปอื่นๆ เพื่อป้องกันไม่ให้ฝรั่งเศสมี
พันธมิตรแต่หลังบิ สมาร์คอั ครเสนาบดีเยอรมนีหมดอ�ำนาจในค.ศ.
1890 ไกเซอร์วิลเลียมที่ 2 ทรงปฏิเสธที่จะต่ อสนธิสัญญาประกัน
พันธไมตรีกับรัสเซียที่หมดอายุลงใน ค.ศ.1890 รัสเซียจึงเห็นว่า
เยอรมนี ออสเตรีย-ฮังการี เป็นคนละฝ่ายกับตนจึงหั นไปผูกมิตร
กับฝรั่ งเศส ต่อมามีการท�ำความตกลงฝรั่งเศส-รัสเซี ย ค.ศ.1894
สนธิสัญญาฉบับนี้ ท�ำให้ การโดดเดี่ยวฝรั่งเศสของเยอรมนีสิ้นสุด
ลง โดยรัสเซียเป็นประเทศที่เป็นพันธมิตรของฝรั่งเศสต่อมาในค.ศ.
1907อังกฤษซึ่งไม่พอใจทั้ งนโยบายการส่งเสริมก�ำลังทั พและการ
ขยายแสนยานุภาพทางทะเลที่ก้าวร้ าวและความทะเยอทะยาน
ของเยอรมนีก็ยุตินโยบายอยู่อย่างโดดเดี่ยว (Splendid Isolation)
และเข้าร่วมเป็ นพันธมิ ตรกับฝรั่งเศสและรัสเซี ย สนธิสัญญา
พันธไมตรีฝรั่งเศส-รัสเซียจึงขยายเป็นฝรั่งเศส รัสเซียอังกฤษ โดย
เรียกว่ากลุ่ มประเทศความตกลงไตรภาคี (Triple Entente) และเป็น
ค่ายมหาอ�ำนาจส� ำคัญที่คานอ� ำนาจกับกลุ่มประเทศสนธิสัญญา
พันธไมตรีไตรภาคี (TripleAlliance)ที่มีเยอรมนี ออสเตรีย-ฮังการี
และอิตาลีที่บิสมาร์คจัดตั้งขึ้นในค.ศ.1882 ยุโรปจึงแบ่งเป็น 2 ค่าย
และต่างไม่ไว้วางใจกันทั้งแข่งขันกันโน้มน้าวประเทศเล็ กอื่นๆ เข้า
เป็นพั นธมิตรของตน เมื่อทั้ง2ค่ายต้องเผชิญหน้ากันในวิกฤตการณ์
ต่างๆ ก็ มักไม่ยอมอ่อนข้อให้แก่กัน ยิ่งเมื่ อเกิดกรณีพิพาทระหว่าง
ประเทศใดๆ ขึ้นแต่ละฝ่ ายก็ไม่ยอมร่วมแก้ ไขปัญหาที่เกิดขึ้นและ
จะสนับสนุนพันธมิตรของตนจนท้ ายที่สุดน�ำไปสู่การเกิ ดสงคราม
มีผลกระทบที่ตามมาไหม
อ.สัญชัย : ผลที่ตามมาคือเยอรมนี ซึ่งแน่ใจมาตั้ งแต่ต้น
ว่าสงครามอาจเกิดขึ้นแน่นอน จึ งวางแผนว่ากรณีที่เกิดสงคราม
เยอรมนีจะใช้ยุทธศาสตร์การรบแบบไหน เยอรมนีคิดว่ าจะบุก
เบลเยียมเพื่อมุ่งพิชิ ตฝรั่งเศสก่อนโดยหวังมีชั ยชนะฝรั่งเศสให้ได้
ภายในระยะเวลา 6 สัปดาห์ ในช่วงที่เยอรมนีบุ กฝรั่งเศส เยอรมนี