นิตยสาร ลายสาระ - page 70

LAST Issue –– 69
ได้ มอบภาพเขียนชิ้ นที่ดีที่สุดให้แก่เพื่อน
นั กเขียนชาวนอร์เวย์ที่ ก�ำลังตกยากและ
หิวโซเพื่อน�ำไปขายไม่ ก็จ�ำน�ำ ไม่ น่าเชื่อว่ า
เขาจะเก็ บมันเอาไว้จนตกทอดมาสู่ บุตร
ชายของเขา”
ภายในหนึ่ งสัปดาห์ ภาพเขียนชิ้นนี้
ตกเป็นเป้าวิจารณ์ของนั กวิจารณ์ หลาย
ส�ำนัก นายเมอร์โซ นักวิจารณ์ศิลปะชาว
ฝรั่งเศสได้ แสดงทรรศนะต่อภาพนี้ไว้ว่า
“ภาพ The Happiness Moment ชิ้ นนี้
เป็นภาพที่ ไร้ระเบียบโดยแท้ จริง มันถูก
สร้ างขึ้ นจากการสาดและปาดป้ ายสี
โทนร้อนเพียงสามสี นั่นคือ สีแดง สีเหลื อง
และสีส้ มโดยที่ไม่ มีการจัดองค์ ประกอบ
ใดเลยหากนี่เป็นภาพเขียนของศิลปินไร้ชื่อ
ข้าพเจ้ าคงต� ำหนิฝีมื ออันห่ ามห่วยของ
เขาไปแล้ว แต่นี่ คือผลงานของเบรอตง
ฉะนั้ นคงเป็นไปไม่ได้ที่ มันจะไร้ ซึ่งนัยยะ
บางอย่ าง ข้าพเจ้านั่งดู ภาพใบนี้อยู่นาน
กระทั่ งลงความเห็นได้ในที่ สุดว่าเบรอตง
คงคิ ดจะต่อต้านกฎระเบียบของโลกใบนี้
นั่ นเอง เขาเปรียบเทียบกฎระเบียบกั บ
ดวงอาทิ ตย์ที่ ขึ้ นและตกตรงตามเวลา
และการใช้ สีโทนร้อนของเขานั้นก็ไม่อาจ
คิ ดเป็นอื่นใด นอกจากความตั้ งใจที่จะ
หมายถึงแสงแดดอั นแรงกล้า การมองดู
ภาพนี้นานๆ ท�ำให้ข้าพเจ้ามึนศีรษะอย่าง
ยิ่ง มึนศี รษะจนอาจจะยิงใครสั กคนเข้า
ก็เป็นได้”
เฮนรี่ เปอร์ รง แห่ งหนั งสือพิ มพ์
L’Espoir ก็ได้เขี ยนบทความเพื่อวิ จารณ์
งานชิ้ นนี้ และได้ แสดงแนวคิดของตนไว้
ในย่ อหน้าหนึ่งว่า “ข้ าพเจ้ ากับอังตวน
โรคว็องแต็ง (นักเขียนชื่อดั งชาวฝรั่งเศส)
ถกเถียงถึงความหมายของภาพใบนี้อยู่ถึง
สามวันสามคืนภาพนี้ช่างทรงพลังอย่างยิ่ง
การเพ่งพิจารณาส�ำเนาภาพอยู่นานท�ำให้
ข้าพเจ้ าเข้าใจว่ าเบรอตงก�ำลังเสียดเย้ย
ความเป็นปุรุ ษะนิยมและความหยิ่ งทะนง
ในบุ รุษเพศ สี โทนร้อนเหล่านี้ก็ไม่ ได้สื่อ
นั ยยะใดอื่นนอกจากความรุ นแรง เจ้า
อารมณ์ และการส�ำคัญว่าตนเป็ นใหญ่
อ ย ่ า ง โ ง ่ เ ข ล า ข อ ง ผู ้ ช า ยทั้ ง หล า ย
แต่ โรคว็ องแต็งไม่เห็ นด้วยกับข้ าพเจ้ า
เท่ าไหร่ เขาว่าภาพใบนี้แฝงอะไรที่มากกว่า
นั้ นเอาไว้ เขาคิดไปถึ งสารัตถะและการ
ด�ำรงอยู่ของตัวตนมนุษย์ การรีดเค้นสมอง
อย่างหนักหน่ วงของเขานั้น ถึงกับท� ำให้
เขาต้องอาเจียนออกมาเสียยกใหญ่ในวัน
ที่ สามของการอภิปราย”
นอกจากนี้แล้ว ยังมีนักวิจารณ์และ
ศิ ลปินอี กจ� ำนวนมากที่ออกมาแสดง
ทรรศนะของตนให้ โลกรั บรู ้ ยิ่ งนานวั น
ความเห็ นก็ ยิ่งแตกออกไปหลายทาง
แต่สิ่งใดกันแน่ที่เบรอตงคิดจะสื่อออกมา
ผ่ านภาพเขียนที่คล้ายถู กสร้ างจากฝีมือ
เด็กประถมชิ้นนี้กันแน่ แน่ล่ะครั บว่าการ
ตี คว ามนั้นคื อ เ รื่ องตามแต ่ อั ตวิ สั ย
ภาพเขี ยนชิ้ นนี้อาจจะสื่ อนั ยยะอะไร
ได้ อีกนานัปการตามแต่ ประสบการณ์
และเหตุ ผลของแต่ ละคน แต่สิ่งที่ท�ำให้
ผมสงสัยเหลือเกินก็คือเบรอตงนั้น คิดจะ
สื่อ ‘สาร’ บางอย่างออกมาจริ งๆ รึเปล่า?
ทันทีที่ ผมได้เห็ นส�ำเนาภาพชิ้นนี้ ใน
อินเทอร์เน็ต ผมเสียเวลาค้นหาสื่ อสัญญะ
ของภาพชิ้ นนี้ไปมากโขอยู ่เหมื อนกั น
ค�ำถามส� ำคั ญที่ ผมพยายามคิดเค้ น
ค�ำตอบออกมาให้ได้นั้ นคื อ ‘ช่วงเวลา
อันสุ ขสั นต์ ’ หรือ ‘The Happiness
Moment’ ของเบรอตงซึ่งเป็นชื่อของภาพ
ใบนี้นั้นคื อช่วงเวลาใดกันแน่ ผมถึงกั บ
หยิบความเรี ยงหลายเล่ มของเบรอตง
ออกมาอ่านเลยทีเดียว และผมก็สะดุดกั บ
ถ้อยค�ำของเขาที่ว่าเขาจะละทิ้งทุ กอย่าง
เพื่อโลกอันไร้ซึ่งตรรกะของเขา ลัทธิเซอร์-
เรียลิสต์ที่เขาก่อตั้ งคือลัทธิอันไร้ซึ่ งเหตุผล
หรือกฎเกณฑ์ การที่เขาพร้อมจะละทิ้งทุก
อย่างเพื่อความไร้ระเบี ยบนั้นแปลว่เซอร์ -
เรียลิสม์คือสิ่งที่เขาปรารถนาอย่างสูงสุด
ความคิดอย่ างหนึ่ งจึงวูบเข้ามาใน
สมองของผม หรือว่าที่ จริงแล้ วความสุข
ของเบรอตงคื อการที่เขาได้ ท� ำอะไร
บางอย่างโดยไร้ซึ่ งเหตุและผล ไม่แน่ นะ
ครับว่าขณะที่เขาก� ำลังวาดภาพใบนี้อยู ่
เขาอาจไม่ได้ค�ำนึ งถึงสาระใดๆ อยู ่เลย
ก็เป็นได้ เขาอาจไม่ได้ คิดว่ามั นจะบอก
อะไรแก่ โลก ไม่ ได้ คิ ดถึ งโครงสร้ าง
หรือคอมโพสิชัน เขาอาจแค่ก�ำลั งขีดเขียน
ตามใจฉันอย่ างสนุกสนานและไม่ ต้อง
เปลืองสมองขบคิดอะไรให้ มากความ
นี่ไงล่ะความสุ ขของเขา ความสุขอั นไร้
ซึ่งเหตุ ผล ซึ่งเราๆ ท่ านๆ ทั้งหลายก�ำลัง
พยายามใช้เหตุผลและประสบการณ์ที่ มี
ทั้งหมดเข้าแปลความหมาย
บางทีความสุขนั้นก็อาจจะเป็นแค่เรื่อง
ง่ายๆ แล้วท�ำไมต้องเคร่ งเครี ยดจริงจัง
กับการท� ำความเข้าใจกับความสุขด้วยเล่า
แล้วท่านๆ ล่ ะครับ คิดว่าเบรอตง
จะบอกอะไร?