OTOP - page 43

43
ที่นี่มีวิ ถีชีวิ ต และเราต่างรักษาวิถีชีวิ ตของเราไว้ เพื่อบ่งบอกตัวตนของเรา ธรรมเนียมของบ้ านเรา ผู้หญิงในหมู่บ้ านเป็นแม่เรือน
เป็นแม่ศรี เป็นช่างฝีมือ เป็นก�ำลั งหลักของชุมชนในงานหั ตถกรรม เป็นผู้เตรียมสิ่งของเครื่องใช้ส�ำหรับการแต่งงานที่เรียกว่า เครื่องสม*
เป็นเช่นนี้มานานแสนนาน แม้ยุ คสมัยจะรุกไล่ แต่เราชาวบ้านนาหนองแคน ก็ ยังคงรักษาชิ้นส่ วนส�ำคัญของชีวิต คือวิถีภูไท วัฒนธรรม
และค�ำสอนของบรรพชนเป็นเครื่องด�ำเนินชีวิตเสมอมา แม้หลายหมู ่บ้านในแถบต� ำบลหนองสูงนี้จะได้ปรับเปลี่ ยนวิถีชีวิตไปบ้างแล้ว
แต่หมู่บ้านเราก็ยังยืนหยัดอยู่อย่างเข้มแข็ง แม่เป็นหนึ่งในนั้น ฝีมือแม่เหมือนเทพเจ้าเสกสร้ างมา จะเรียกมือเทวดาก็ ไม่ผิด ตัด เย็บผ้าฝ้าย
เป็นอาภรณ์อย่างประณีตและช�ำนาญ ฝีมือการทอลวดลายบนผืนผ้าเหล่านั้น เป็นที่โจษขานกั นไปทั่ว ถึงมือของหญิงงามบ้านนาหนองแคน
ตั้งแต่แตกเนื้ อสาว ใครแต่งงานแต่งการก็ต้องขอเอาเสื้ อ กางเกง และงานฝีมือของแม่ ไปประกอบเครื่องสมเป็นที่เชิดหน้าชูตา
แม่เองก็หาใช่ คนขี้ริ้วขี้เหร่ นับว่าเป็นหญิงชาวบ้านที่งามไม่น้อย เป็นที่หมายปองของชายทั้งในหมู่บ้าน และไอ้หนุ่มต่างถิ่น กระทั่ งพ่อแม่ ของ
เจ้าหนุ่มทั้งหลายก็ยังชื่มชม บ้านเรื อนที่แหว่ งวิ่นด้วยขาดแม่ศรีเรื อน ก็ต่ างต้องการให้แม่ เป็นผู้เติมเต็ม แต่หลายปีผ่านไปก็ไม่มีชายหนุ่ม
ที่ไหนได้ครอบครองหัวใจของแม่
พ่อเป็นหนุ่มต่างถิ่นที่เดินทางออกจากบ้านเกิดที่แล้งร้ายและอดอยาก มาแสวงโชคในชุมชนใกล้ล�ำโขง พ่อลงหลักปักฐาน หักร้าง
ถางพง และท�ำไร่ไถนา
แม่ บอกว่า หากพ่อต้ องเดินผ่านบ้านปู่ พ่อจะชายตามองเข้ามาในบ้ านขณะแม่นั่งทอผ้ าอยู่ ที่ใต้ถุนเรื อน ปู่ที่นั่งเอกเขนกอยู่
บนชานเรือนก็จะค่อยส่งเสียงกระแอมไอ หรื อร้องด่าลอยลมออกไป “หมาอยู่สิเหล๋ อมันเลาะรั้วเฮานั้ น” อะไรท�ำนองนี้ ในบรรดา
ชายหนุ่ มที่วนเวียนมาเกาะแกะแม่ในช่วงนั้นล้วนแสดงออกชัดเจนว่ามาจีบแม่ แวะเวียนเข้าบ้านเอาของมาฝากไม่ ขาดมือ เพื่อนปู ่ที่
มาเยี่ยมมักแซวว่า “กระได๋บ๊านพ่อเฒ่าใหญ๋นี้บ่แห้ งเลยน้อ” แม่บอกว่ านั่นยิ่งท�ำให้ ปู่คุยโอ่ทั บไปอีกว่า “ลูกสาวเพิ่นง๋ามก็ซั่นละเน๋อ”
แล้วก็ลั่นเสียงหั วเราะกันขึ้ น
บ้านปู่ไม่มีสมบัติอะไรนอกจากฝ้ายทอประณีตฝีมือแม่ ปีนั้นฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล หมู่บ้านใกล้เคียง และบ้านนาหนองแคน
ก็โดนภัยแล้ งนี้ด้วย ผู้คนอดอยากยากแค้นไปทุกหย่อมหญ้า ด�ำรงชีวิ ตกันด้วยฝี มือแรงงาน และภูมิปัญญาท้องถิ่นของตน บ้านปู ่มี
แม่คอยทอผ้าฝ้ายไปแลกเกลือ แลกข้าวมาจุนเจือ พ่อที่เพิ่ งหนีแล้งมาแดนไกลเจอแล้งเข้าไปอีกรอบก็แทบสิ้นหวั ง อาศัยฝีมือทางช่างไม้
ท�ำของใช้ไปแลกของกิ นมาพอด�ำรงชี วิตอยู่ได้ บ้ านเรือนอื่นก็อาศัยมรดกภูมิปัญญาบรรพชนหล่อเลี้ยงตนเองเพื่อข้ามผ่านห้วงเวลา
ความอดอยากไป และในยามดึกของคืนที่ดินระเหยไอร้ อนขึ้นอบบ้านนาหนองแคน โจรต่างบ้านก็บุ กขึ้นบ้านปู่ สองคนเอาปืนหน้าไม้ขู่
แม่กับปู่อยู่ อีกสองสามคนก็ค้นบ้านหาของ เมื่อมันหาทรัพย์สิ่งสินมีค่าใดไม่ได้ก็คว้าเอาผ้าไปหลายมัด พ่อเผอิญผ่านมาแอบเมียงมอง
เข้าไปบ้านอย่างเคยชินพบเห็นความผิดปกติ จึ งแอบซุ่มดูอยู่ที่ ป่าข้างบ้าน เมื่อโจรเอาของออกไป พ่อก็ ไปชวนเพื่อนบ้านหนุ่มฉกรรจ์
ที่สนิ ทกันสองสามคนออกติดตาม
เช้าตรู่วั นใหม่เมื่อแสงอาทิตย์ขึ้นทาบท้องฟ้า และนกกาบินว่อนออกหากิน พอได้น�ำผ้าฝ้าย กับข้ าวของที่โดนปล้นไปกลับมา
คืนให้ปู่ พ่อเป็นผู้ชนะใจปู่ และเป็นผู้ครอบครองหัวใจหญิ งสาวผู้โดดเด่นของหมู่บ้าน
ในปี พ.ศ. 2544 รัฐต้องการส่งเสริมอาชีพให้กับชุ มชน โดยใช้โมเดลจากต่างประเทศในการส่งเสริมสินค้าชุมชน เพิ่มอาชีพ
ให้คนได้ท� ำงานอยู่ที่ บ้านเกิด และส่งเสริมสินค้าภูมิปัญญาท้องถิ่น ภายใต้แบรนด์ OTOP รั ฐเรียกชื่อเป็นภาษาไทยว่า หนึ่งต�ำบล หนึ่ง
ผลิตภัณฑ์ ในเย็นวันหนึ่งหลังข่าวการแถลงโครงการของผู้รับหน้าที่ด�ำเนินการด้านนโยบายของรัฐ ผู้ ใหญ่เรียกประชุมลูกบ้ านเป็นการใหญ่
คนในหมู่บ้านมากมายมารวมกัน คนเฒ่าคนแก่นั่งคุยถึ งอดี ตกันอยู่ บนเก้าอี้แถวหน้าสุด และหนุ่ มใหญ่หนุ่มน้อยยืนอยู่ที่ เสาศาลา
กลางบ้านที่เปิดโล่งทั้ งสี่ทิศ คุยเรื่องท� ำมาหากิน และเรื่องสัพเพเหระ ส่วนพวกผู้หญิงก็ ยึดเก้าอี้นั่งกันเป็นกลุ่มๆ ถามไถ่เรื่องบ้ านช่อง
เรือนชาน ปล่อยเด็กๆ วิ่งเล่นกันที่ด้านนอกส่งเสียงเจี๊ยวจ๊ าวกันจ้าละหวั่น
ข่าวส�ำคัญของวันนี้คือแม่จะได้เป็นแกนน�ำสตรี ในหมู่บ้าน เพื่อด� ำเนินการเย็ บผ้าฝ้ายด้วยมือ ซึ่ งเป็นเสื้อผ้าอาภรณ์ตามแบบ
ภูไทที่เราใส่ กันมาหลายปีดีดัก แต่เริ่มถูกลืมเลือนเมื่อการคมนาคมสะดวกขึ้น การเข้ าเมืองท�ำให้คนในหมู่บ้านหันมาใส่ชุดตามสมัยนิยม
เพื่อมิ ให้เป็นที่หยามหยัน หรือแปลกตาของคนในเมื อง เสื้อผ้าฝ้ ายเย็บมือ ประดั บลายที่บรรจงปั กด้วยมือเช่นเดียวกันนั้น ถูกลด
ความนิยมลง นอกจากแม่ที่ใส่ เป็นประจ�ำ และพ่อที่ ใส่ไปงานบวช งานแต่ ง ต่างๆ แล้ว ครอบครัวอื่นก็แทบจะเลิกใส่ ยิ่งรุ่นลูกหลาน
มิต้ องไปถามถึง