Read Me 36 - page 49

แต่ เดิมในความเป็ นวัฒนธรรมไทย เราก็กราบไหว้ บูชาผี สาง
เทวดากันอยู่แล้ว เห็นได้จากวัฒนธรรมพื้นเมืองเช่ นในภาคเหนือจะมี
การฟ้อนผีมดผีเมง เพื่อเป็นการสั งเวยหรือแก้ บนผีบรรพบุรุษ หรือทาง
ภาคใต้อย่างงานประเพณีแห่ เจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวของจังหวัดปั ตตานี
เพื่อความเป็ นสิริมงคล เป็นต้น แต่ เมื่อมีศาสนาพุทธเข้ามาจึงเกิด
การผสมผสานกับความเชื่อพื้นฐานเดิมของไทย จนกลายเป็ นว่า
ศาสนาไม่ได้ปฎิ เสธการมีอยู่ของความเชื่อเรื่องผีสางหรือแยกขาดจาก
ความคิดแนวไสยศาสตร์ อย่างชัดเจน ซึ่งหมายความว่าศาสนาเอง
ก็ยอมรับเรื่องการแสดงอิทธิ ฤทธิ์ของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่สามารถดลบันดาล
สิ่งต่างๆ หรื อเรื่องลี้ลับที่ไม่ สามารถอธิบายทางวิทยาศาสตร์ได้ ทั้งสอง
แนวความเชื่อทั้ งในเรื่องไสยศาสตร์และพุ ทธศาสนาจึงเกื้อกูลกัน
แทนที่ จะหักล้างกั นเอง และผลพวงที่ แสดงออกมาจึงออกมาใน
รูปแบบของวัตถุมงคล เครื่องรางของขลังที่ประกอบการท�าพิธีลงคาถา
ทั้งโดยพระสงฆ์ เองหรือเกจิ อาจารย์ชื่อดังอื่ นๆ
กุมารทองก็เป็ นอี กความเชื่อหนึ่ง ที่ สะท้อนถึ งความคิ ดแนว
ไสยศาตร์ ของไทยออกมาได้อย่างชัดเจน เห็ นได้จากการปรากฏขึ้น
ของกุ มารทองในวรรณคดีเรื่อง ขุนช้ างขุนแผน ถือได้ว่ากุ มารทอง
เป็นมรดกทางไสยศาสตร์แบบไทยๆ ที่เป็นการรวบรวมความคิ ดแบบ
พราหมณ์ ผี และพุ ทธเข้าไว้ด้ วยกัน จนสามารถสร้างผลประโยชน์
ร่วมกันได้เป็นอย่างดี
ความเชื่อที่ คนไทยมีต่อความศักดิ์สิทธิ์ของกุมารทอง ถึงแม้จะ
เข้าสู่ยุคสมัยใหม่ ยุคอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี กุมารทองในยุคนี้
จึงได้แปรเปลี่ยนรู ปลักษณะและมวลสารของตนเองมาในรูปแบบของ
‘ลูกเทพ’ ซึ่ งยังคงความหมายของกุมารทองในยุคเดิมไว้ คือการช่วยให้
ร�่ารวย ดลบันดาลโชคลาภ ส่ งเสริมธุรกิ จต่างๆ แก่ผู้ที่เลี้ยงดู แต่แปรรู ป
ลักษณ์ภายนอกให้เป็นตุ๊กตาหน้ าตาฝรั่ง (ที่แม้ จะผลิตในจี นก็ตามที
แต่ขอนั บว่าเป็ นฝรั่งไปแล้ วกัน) และการน�าเสนอเรื่องราวของตุ๊กตา
ลูกเทพของสื่อได้เป็นตัวกระตุ้นที่ท� าให้กระแสตุ ๊กตาลูกเทพเป็นที่รู้จัก
กันขึ้นมา อีกทั้งรูปลักษณ์ ที่สามารถพกพาออกไปข้างนอกได้อย่าง
ไม่รู้สึกเขินอายของตุ ๊กตาหน้าตาฝรั่ งนี้ และความหมายของตุ ๊กตา
ลูกเทพที่แทบจะไม่ได้ต่างอะไรกับกุมารทองเลย ก็ตอบโจทย์บริบทที่
เปลี่ยนไปของวิถีชีวิตผู้คนในยุคปัจจุบั นที่ต้องแก่งแย่งแข่งขันกัน จน
ท�าให้ทุกสิ่งต้องการความรวดเร็ว ตามคุณค่ าในสมัยใหม่ เช่น คนต้อง
รวยเร็ว ยิ่งรวยเร็วได้ เท่าไรยิ่งดี จึงมาประจวบเหมาะกับความเชื่อใน
การเลี้ ยงลูกเทพที่ ลงทุนซื้ อตุ๊กตาปลุ กเสกไม่ กี่บาท ค่ าเลี้ยงดู อีก
นิ ดหน่อย บวกกับแฟชั่นที่ สามารถโชว์กันได้ในโลกออนไลน์เข้าไป
เพียงเท่านี้ ก็แลกกับการรวยเร็วได้ดั่งใจ แถมยังไม่ได้มี อะไรเสียหาย
และคุ้มค่ าดี
อีกเรื่ องหนึ่งที่น่ าสนใจในปรากฏการณ์นี้ คือ ในยุ คสมัยใหม่
และหลังสมั ยใหม่นั้ นเรามองว่ามนุษณ์นั้ นต่างแปลกแยกและเห็น
ความไม่เป็นเนื้อเดียวกันของวั ฒนธรรมสังคมประเพณีอีกต่อไป ผู้คน
ในสั งคมจึงมีความสับสนและรู้สึกถึงความไม่แน่นอน จากการไม่อาจ
คาดคะเนสิ่งที่จะเกิ ดขึ้นในอนาคตได้ บรรดาความเสี่ยงที่ผู ้คนใน
ยุคสมัยนี้ หวาดกลัวนั้นก็ ล้ วนเกิดจากการกระท� าโดยฝีมื อมนุษย์
มากกว่าธรรมชาติ เช่น ความเสี่ยงจากโรคภัยไข้เจ็บใหม่ๆ ความเสี่ยง
จากการแข่งขันทางธุ รกิจ ความเสี่ยงในตลาดหุ้น การเลี้ ยงลูกเทพจึง
เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวและเป็นนวัตกรรมทางความเชื่อที่คนในสังคมใช้
ในการจัดการความเสี่ยงที่ว่าของตนเองเช่ นกัน
สุ ดท้ายแล้วความเชื่ อนี้ จึงสะท้อนถึงการผสมปนเปกั นของ
วัฒนธรรมทั้ง พราหมณ์ ผี พุทธ ฝรั่ง เข้าไว้ด้วยกันจนออกมาเป็ นตุ๊กตา
ลูกครึ่งผีครึ่งคนอย่าง ‘ตุ๊ กตาลูกเทพ’ ที่ ผู้คนในสังคมฝากความหวังไว้
ว่าจะแก้ปั ญหาในชีวิ ตของตนได้รวดเร็วทันใจ
ลูกผสมทางวัฒนธรรมที่แท้จริง