Read Me 36 - page 46

แม้จะมีศิลปะจากหลายแหล่งหลายยุค แต่วัด
โพธิ์ ณ เวลานั้นก็ยังดูเป็น ‘วัดไทย’ จนกระทั่ งใน
สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวที่การค้า
กับประเทศจีนก� ำลังรุ่ งเรืองถึงขี ดสุด เมื่ อพระองค์
โปรดให้ที่การบู รณะปฏิ สังขรณ์วัดใหม่อีกครั้ง จึง
ปรับปรุ งวัดตามแบบพระราชนิ ยมอันเป็นศิลปะไทย
ผสมจีนและได้รับการเปลี่ยนค�ำสร้อยของชื่อวัดใหม่
เป็น ‘วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร’
พร้อมทั้งยกฐานะขึ้นเป็นวัดประจ�ำรัชกาลที่ 1
ความเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้เองที่ ท�ำให้ วัดโพธิ์
ดูเป็นวัดไทยที่แปลกตา ละม้ายคล้ายกับที่เราเห็น
กันในปัจจุ บัน ทั้งสถาปัตยกรรมทรงไทยแต่ประดับ
ด้วยกระเบื้ องจีน เช่น พระมหาเจดีย์สี่รัชกาล ซึ่ งเป็น
เจดีย์ประจ�ำรัชกาลที่ 1-4 นั้นก็ตกแต่งด้วยกระเบื้ อง
เคลือบอย่างสวยงาม เช่นเดี ยวกับเจดีย์ รายองค์
เล็กๆ รอบพระนอกพระระเบียงก็มี กระเบื้องประดับ
เป็นลายใบไม้บ้าง ดอกไม้บ้ าง ดู สวยแปลกตาไป
อีกแบบ นอกจากศิลปะแบบไทยผสมจีนแล้ว ก็ ยัง
มีศิลปะจีนล้วนๆ มาปรากฏอยู่รอบบริเวณวั ด เช่น
เก๋งจีน และ เขามอ ซึ่งเป็นที่อยู่ของฤๅษีดัดตนอัน
มีชื่อเสียง เขามอสวนหิ นขนาดย่อม ตกแต่ งด้วย
ไม้ดัดและการจัดสวนตามแบบจีน เจดีย์หินทรงจีน
ตุ๊กตาสลักหิน ซึ่งมีทั้งตุ๊กตายักษ์ ลั่นถัน มีทั้งที่แต่ง
กายแบบงิ้ว เป็นขุนนางฝ่ายบู๊ ขุนนางฝ่ายบุ๊น เป็น
นักปราชญ์ สามั ญชน หรือสาวจีน แต่ ที่แปลกกว่า
ใครเขาก็ คงไม่พ้นตุ ๊กตาสลักหิ นแบบจีนที่ แต่ งตัว
แบบฝรั่ ง ว่ากันว่านั่นคื อรูปสลักของมาร์โคโปโล
นักเดินทางคนส�ำคัญที่เดิ นทางไปทั่วเอเชีย และเป็น
ผู้ที่น�ำอารยธรรมตะวันตกเข้าไปสู่ ประเทศจี น ตุ๊กตา
หิ นเหล่านี้ใช้เป็ นอับเฉาถ่วงท้ องเรือ เวลาพ่อค้ า
น� ำเรือส�ำเภามาค้าขายกับไทย แต่แทนที่จะใช้ หิน
ธรรมดาๆ ก็น�ำหินมาแกะสลั กเสีย เพื่อจะได้มาน� ำ
มาขายเป็นสินค้าได้อีก หลังจากอับเฉาเหล่ านั้นหมด
หน้ าที่ในการถ่วงท้องเรื อแล้ว
รัชกาลที่ 3 ยังโปรดให้สร้างจารึกวัดโพธิ์ที่ถือ
เป็ นเรื่องพิเศษส�ำหรั บสมัยนั้น เพราะจารึกนี้ เปิด
โอกาสที่ คนทั่วไปได้มี โอกาสเข้าถึ งความรู ้โดย
ไม่จ�ำกัดชนชั้น ไม่ต้องเสี ยค่าใช้จ่าย ขอเพียงเดิ น
เข้าวั ด และพอจะอ่านหนังสือได้ ก็จะกลับไปพร้อม
ความรู ้เต็มมื อ วัดโพธิ์จึงได้ ชื่อว่าเป็นมหาวิทยาลัย
เปิ ดแห่งแรกของประเทศไทย หลายคนอาจเคย
ได้ ยินว่าจารึกวัดโพธิ์ มีชื่อเสียงเรื่องต�ำรายา ต�ำรา
แพทย์แผนไทย พร้อมด้วยรูปภาพกายวิภาคฉบั บ
ภู มิปั ญญาไทย อันเป็นที่ มาของชื่อเสียงเรื่องการ
นวดของวั ดโพธิ์ดังในปั จจุบัน แต่ความจริ งแล้ว
จารึกวั ดโพธิ์รวบรวมความรู้หลายศาสตร์ หลาย
แขนงมาเอาไว้ ทั้งประวัติศาสตร์ สังคม วัฒนธรรม
วรรณคดี และสารพั ดโคลงกลบทให้ผู้เยี่ ยมชมได้
ลองมาประลองปัญญา นอกจากนี้ยังมีโคลงภาพ
คนต่างภาษาซึ่งเป็นรูปวาดของผู้คนชาติพันธุ์ต่างๆ
ในประเทศไทยสมัย ร.3 มากถึง 32 ชาติ พร้อมด้วย
โคลงอธิบายคนในชาตินั้นสั้นๆ จารึ กอยู่ตามศาลา
รายรอบนอกของพระระเบียง นับเป็ นการศึกษาเชิง
ชาติพันธุ์วรรณาชิ้นแรกของประเทศไทย น่าเสียดาย
ที่ปัจจุบั นทั้ งจารึกและภาพจิตรกรรมเลือนหายไป
เกือบหมดแล้ ว แต่จากหลักฐานเก่าที่มีการรวบรวม
ไว้ก็พอท�ำให้เราเห็นภาพว่าสยามประเทศแห่งนี้มี
ความหลากหลายทางวัฒนธรรมมากมายขนาดไหน
ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบั น
ไม่แปลกใจเลยที่วั นนี้ วั ดโพธิ์จะกลายมาเป็น
แหล่งท่องเที่ยวส�ำคัญแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ เพราะ
วัดโพธิ์ มิใช่ เพียงศาสนสถานหรือวัดเก่าแก่เท่านั้ น
แต่ วัดโพธิ์ยังเป็ นพิพิธภัณฑ์เก็บรักษาศิ ลปะและ
ภู มิปัญญาอันหลากหลาย ช่ วยให้ผู้ เยี่ยมชมได้
เห็นภาพบรรยากาศของไทยในอดี ต และเข้าใจ
ความเป็นไปของความเป็นไทยว่าไม่ได้มีแค่ ‘ไทย’
แต่ความหลากหลายทางวัฒนธรรมและการจับเล็ก
ผสมน้อยนี่แหละ ‘ไทย’ อย่างแท้จริง
ลองแวะไปวัดโพธิ์แล้วส�ำรวจรายละเอียดอย่าง
พิเคราะห์ วัดลูกผสมแห่งนี้ยังมีอะไรอีกมากมายรอ
ให้เราไปค้นพบ