Read me 25 - page 6

เรื่ อง: กิตติ ดิษฐ์ ธนดิษฐ์สุวรรณ
หากลองค้นหาค� ำว่า ‘พิพิ ธภัณฑ์’ ในเว็บไซต์กูเกิ้ล คุ ณจะพบว่าฐาน
ข้อมูลพิพิ ธภัณฑ์ในประเทศไทยของ ศูนย์มานุษยวิ ทยาสิริ นธร จะอยู่
ในล�ำดับแรกๆ เสมอ นอกจากนี้หากเข้ าไปดูเนื้อหาเกี่ยวกั บพิพิธภัณฑ์
ในทุกเว็บไซต์เที ยบกันแล้ว เนื้อหาของที่ นี่ จะมีความละเอียด และครบ
ถ้วนมากที่สุด จนกลายเป็นแหล่งอ้างอิงให้กับคนทั่วไปได้ใช ้กัน ด้ วยเหตุนี้
ทีมงาน ReadMe จึงเข้ าไปพู ดคุ ยกับพี่โอ๋ – นวลพรรณ บุ ญธรรม นักวิชาการ
ประจ�ำศูนย์ฯ เพื่อสอบถามถึงที่ มาที่ไปในการสร้างฐานข้อมูลขึ้นมา
ทำ�ไม างศูนย์ฯถึงสร้างฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ขึ้นมา
ที่ศู นย์มีงานหลายด้ านค่ะ หนึ่ งในนั้นคื องานพิพิ ธภัณฑ์ ท้องถิ่ นที่เริ่มขึ้นจาก
อาจารย์ปริตตา (ดร.ปริตตา เฉลิมเผ่ า กออนันตกูล) ซึ่ งผลจากการศึกษาในเรื่องนี้ เราได้
น�ำมาจัดท�ำเป็ นฐานข้อมูลด้วย ทั้งสองเรื่องนี้จึงไปด้ วยกันได้ค่ะ ฐานข้อมูลนี้เริ่มมาตั้งแต่
ปี 2546-2547 แล้ว ตอนนี้ไม่ใช่ แค่พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นเท่ านั้น แต่รวมพิพิธภัณฑ์ทุกชนิด
เข้าไปด้วย เพราะจริงๆ แล้ว พิ พิธภั ณฑ์แต่ละประเภทแยกกันไม่ออกหรอกค่ะ ขึ้นอยู่กั บ
ว่าเรานิยามพิพิ ธภัณฑ์ท้องถิ่นว่าอย่างไร
รวบรวมข้อมูลออกมาขนาดนี้ ได้อย่างไร และพิพิธภัณฑ์แบบไหนบ้าง ี่ ถูกรวมอยู่ใน
ฐานข้อมูล
ในตอนแรกตั้ งแต่ปี 2546-2551 เราลงไปส�ำรวจเอง พอได้ข้อมูลทั้งประเทศมา
แล้วก็ท�ำเป็นฐานข้อมู ลขึ้นมา ส่วนช่วงหลังเราใช้การจ้ างส�ำรวจแทน ให้ เพิ่มเติมในส่วน
พิพิธภั ณฑ์ใหม่ๆ ที่เรายังไม่มีข้อมูลส่วนหลั กการที่เราใช้ นับพิพิธภั ณฑ์คือที่ นั่นต้องมีของ
ต้องมีเรื่องราวต้องมีคนที่คอยดูแลและให้ความรู ้กั บผู้เข้าชม ไม่จ�ำเป็ นต้องมีป้ายเราก็นับ
ว่าเป็นพิพิธภั ณฑ์แล้วค่ะ
หน้า ี่ของศูนย์ฯเกี่ยวกับพิพิธภัณฑ์มีอะไรบ้าง
นอกจากการศึกษาพิพิ ธภัณฑ์ ท้องถิ่นแล้ ว ที่ผ่านมาเราได้ สร้ างเครื อข่าย
พิพิธภั ณฑ์ท้องถิ่นขึ้นมีการประชุมกันทุกปี ท�ำนิตยสาร ก้าวไปด้ วยกัน ให้กับคนในวงการ
และเมื่อไม่กี่ปีที่ผ่ านมาเราได้จัด เทศกาลพิพิธภั ณฑ์ท้องถิ่นขึ้น แต่ ปีนี้ไม่จัดแล้ ว เรามอง
ว่าถึงจุดอิ่มตั ว และผลส�ำรวจของผู้ มาร่วมงานก็บอกว่ า การมาจัดแสดงที่ งานไม่เหมื อน
กับที่ท้องถิ่น มันขาดความเป็นตัวตนไป แม้ว่าผู้เข้าชมจะมากกว่าก็ตาม ตอนนี้เราเลยหั น
ไปสนับสนุนให้จัดขึ้ นกันเองในท้องถิ่นมากกว่ าค่ะ
ศูนย์มานุษยวิ ยาสิรินธร
ผู้สร้างฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเ ศไ ย
พิ พิธภัณฑ์ต่างประเทศ
ที่ตั้ง กรุงนิวเดลี ประเทศอินเดีย
เวลาทำ�การ
วันจันทร์ – อาทิตย์
เวลา 10.30 - to 17.00 น. ในฤดูหนาว
และ 10.00 - to 17.00 น. ในฤดูร้อน
‘ส้ วม’ กับ ‘ประเทศอินเดีย’ อาจ
เป็นคู่ ที่ให้ภาพที่ไม่ศิวิไลซ์นัก แต่ถึงกระนั้น
ในประเทศที่ขึ้นชื่อเรื่ องสุขอนามัยที่ย�่ ำแย่ใน
การขับถ่ายนี้กลับมีพิ พิธภัณฑ์ส้วมที่ใหญ่ และ
น่าสนใจตั้งอยู่ พิพิ ธภัณฑ์ดังกล่าวนี้ก่อตั้งขึ้น
ในกรุงนิวเดลี และเปิ ดตัวอย่างเป็นทางการใน
ปี 1994 โดยดร. Bindeshwar Pathak
NGO ผู้ใส่ใจทางด้านสุขอนามัยของอินเดี ย
ภายในได้มีการรวบรวมโถส้วมรูปแบบต่ างๆ
จากหลากหลายประเทศทั่ วโลก โดย
จุดประสงค์ในการตั้งพิพิ ธภัณฑ์ดังกล่าวมีไว้
เพื่อการศึกษา และพัฒนาปรับปรุงโถส้วม
รวมถึงจุดประสงค์ข้อสุ ดท้ายที่น่าสนใจที่สุด
คื อเพื่อให้นักวิ จัยได้เรี ยนรู ้ และปรั บปรุง
เกี่ยวกั บสุขอนามั ยการขั บถ่ายในอินเดี ย
นั่นเอง ใครที่สนใจเรื่องราวเกี่ยวกับส้วมไม่ว่า
จะเป็นในเชิงศิลปะหรือการศึกษาไม่ควรพลาด
Sulabh
International
MuseumofToilets