Read Me 36 - page 10

010
cover
เรื่อง : วิชัย สว่างพงศ์เกษม
ลู ก ค รึ่ ง
หนึ่งคน :
ผ่ านความคิดจิตวิทยา
หากคุณเดินไปตามถนนข้าวสาร
แล้วเห็นชายคนหนึ่งผิวขาว หน้ าคม
จมูกโด่ง ผมสีน้ำ�ตาล ‘ฝรั่ง’ คงเป็น
คำ �แรกที่คุ ณนึกถึ ง แม้ไม่มั่ นใจว่า
มาจากประเทศใด แต่ ก็ น่ าจะเป็น
ชาวตะวั นตก ด้วยลักษณะดังกล่ าว
คงยากที่คุ ณจะคิดว่าเขาเป็ นลูกครึ่ง
เช่นเดียวกับ ไทเกอร์ วูดส์ นักกอล์ฟ
ระดั บโลก ที่หากไม่ ทราบประวัติ
มาก่ อน ก็คงยากจะบอกได้ว่าเขาเป็น
ลูกครึ่ งไทย-อเมริกัน
บางครั้งลักษณะบางประการของ
ชาติ พันธุ์หนึ่งที่แสดงออกมาเด่นชัด
กว่า กลบลักษณะอื่นไปเสียจนยากจะ
บอกได้ ว่าเขาเป็นลูกครึ่ง ในทางกลับ-
กั น ลองจินตนาการว่าคุณเป็นเด็ก
คนหนึ่ งที่ เติ บโตมาด้ วยลั กษณะ
ดั งกล่ าว คุ ณคงไม่สามารถส่ อง
กระจกแล้วบอกว่าตัวเองว่าเป็น ‘ฝรั่ง’
ได้ ทันทีแบบที่ มองจากสายตาคนนอก
แม้ จะมี รู ปร่ างหน้ าตาอย่ างชาว
ตะวั นตกเช่ นเดียวกับพ่อของคุณ
แต่คุณก็ทราบดีว่าแม่ที่ คุณก็รักนั้นเป็น
คนไทย ในฐานะเด็ กคนหนึ่งที่เห็ นว่า
ตั วเองไม่เหมือนกับแม่และเพื่ อนๆ ใน
ชั้นเรียน คุณจะรู้สึกอย่างไร?
ความพิเศษของลูกครึ่งนั้น ในอีก
ความหมายหนึ่งก็คือความแตกต่าง
ไ ม่ ใ ช่ ว่ า เ ป็ น สิ่ ง ที่ ดี ห รื อ ไ ม่ ดี
แต่หมายความว่า การเติบโตมาในฐานะ
ลูกครึ่งนั้นก็เป็นอีกประสบการณ์หนึ่ง
ที ่ ต่ างออกไป ปัญหาและความท้าทาย
ที ่ ต้องพบเจอย่อมต่างกันกับคนที่ไม่ใช่
ลูกครึ ่ง ในความพิเศษของลูกครึ่ ง
ผู้มีทั้ งสองเชื้อสายอยู่ในตัวนั้น หนึ่ งใน
คำ �ถามสำ�คัญที่พวกเขาต้ องตอบก็
คื อ ‘เราเป็นใคร’
ในปั จจุบันมีทฤษฎี จิ ตวิทยาที่เป็นที่ยอมรั บหลักๆ อยู่ สองทฤษฎี
ที่พยายามอธิ บายประสบการณ์ปั ญหาอัตลั กษณ์ที่ ลูกครึ่ งต้องเผชิ ญ
เพื่อตอบค�ำถามดังกล่าวว่าพวกเขาเป็นใคร คือทฤษฎีของ ดร.คาร์ลอสพอสตัน
(Dr. Carlos Poston) และ ดร.มาเรีย รูท (Dr. Maria Root)
ดร.พอสตัน เสนอโมเดลล�ำดับขั้นพัฒนาการอัตลักษณ์ ของลูกครึ่ งไว้
โดยแบ่งออกเป็น บันได 5 ขั้นที่ ลูกครึ่งต้ องผ่านเพื่อค้นพบตัวเอง ในขั้นแรก
‘อัตลักษณ์ส่ วนบุคคล’ คือช่วงวั ยเด็กที่พวกเขารับรู ้ว่าตั วเองเป็นเด็กคนหนึ่ง
ไม่คิดถึงเรื่องเชื้ อสายหรือชาติพันธุ์
เมื่อเด็กคนนั้ นเติบโตขึ้ นมาเข้าสู่ ขั้นที่สอง ‘การเลือกเข้ากลุ่ม’ ก็จะเริ่ม
รับรู ้เรื่องเกี่ยวกับชาติ พันธุ์แต่ยังไม่เข้าใจเกี่ ยวกับความหลากหลายของ
วัฒนธรรมจึงรู้สึ กว่าต้องเลือกเชื้อสายของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งระหว่างพ่อและแม่
ในขั้นนี้จะมีปัจจัยหลายประการ เช่ น รูปร่างหน้าตา ฐานะทางสังคม
การยอมรับจากคนรอบตัว เข้ามามีส่ วนในการตัดสินใจ และมีแนวโน้ มที่จะ
เกิดความสับสนพร้อมต้องต่อสู้กับความรู้สึ กผิดในใจว่าเขาทอดทิ้งเชื้อสาย
ของพ่อหรือแม่ฝ่ ายใดฝ่ายหนึ่งไป
ในขั้นที่สามของการพัฒนา ‘การพัวพันและการปฏิ เสธ’ ลูกครึ่ งยังคง
รู ้สึกว่าต้องเลือกเป็นเชื้อสายเดียวกับพ่อหรือแม่ ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ งเท่านั้น
อาจกระทั่งรู้ สึกอายที่ มีพ่อหรือแม่ ที่มีเชื้อสายต่างกับที่ตัวเองเลือก เช่ น
หากมีพ่ อเป็ นชาวตะวันตก และมีแม่ เป็นคนเอเชียแล้ วรู้สึ กว่ าตัวเอง
เหมือนแม่ มากกว่า ก็อาจจะเลี่ ยงไม่ให้เพื่อนพบกั บพ่อแต่ อยากให้เจอ
กับแม่ การเลือกนี้อาจน�ำไปสู ้ความรู้สึกผิด สั บสน และโกรธ เพราะรู้สึ ก
เหมือนหักหลังพ่ อหรือแม่ ดร.พอสตัน มองว่าวัยรุ่นลูกครึ่ งจะตกอยู่ในขั้นนี้
จนกว่าจะยอมรับเชื้อสายของผู้ปกครองทั้งสองคนแล้วก้าวผ่านความโกรธ
และความรู้สึ กผิดไปได้
หากผ่ านขั้นที่ สามมาได้ ลูกครึ่งก็จะเข้ าสู่ขั้น ‘การเห็นคุ ณค่า’ คือขั้นที่
วัยรุ ่นขยายขอบเขตการรับรู้เรื่ องชาติพันธุ ์ออกไป เข้ าใจมุมมองและ
ความเป็ นมาที่ต่างกัน เริ่ มมองเห็นคุณค่าของเชื้ อสายที่ต่างวัฒนธรรมกัน
ของพ่อและแม่ ยอมรับทั้งสองด้านที่มีอยู่ของตั วเอง แม้ในบางคนอาจจะยัง
รู้สึ กว่าตัวเองเหมาะกับเชื้อสายหนึ่ งมากกว่าอี กเชื้อสายหนึ่ งก็ตาม
ในขั้ นสุดท้าย ‘การประสานรวม’ ลูกครึ่งจะรู ้สึกภู มิใจในคุณค่าของ
แง่มุมต่างๆ ของตัวเอง ยอมรับทั้งสองเชื้อสายที่ มีและพอใจกับการเป็ น
ลูกครึ่ งในที่สุด
ขณะที่ ดร.พอสตั น น�ำเสนอว่าลูกครึ่ งต้องผ่านการพัฒนาการดังกล่ าว
ทีละขั้นๆ ดร.รูท มองต่างออกไปว่าอัตลักษณ์ของลูกครึ่งนั้นไม่ได้เกิดขึ้นเป็น
ทีละขั้นๆ เป็ นเส้นตรงเช่นนั้น แต่อาจเปลี่ยนไปมาได้มากกว่า ทฤษฎีของ
ดร.รู ท จึงเสนอการคลี่คลายปั ญหาอัตลักษณ์ ของลูกครึ่ งไว้ 4 รูปแบบซึ่ง
อาจเปลี่ยนจากแบบหนึ่งไปเป็ นอีกแบบหนึ่งได้
ดร.รู ท ชี้ว่าปัจจั ยส�ำคัญที่มีส่วนในการเลื อกอัตลักษณ์ของลู กครึ่งนั ้น
ได้แก่ การยอมรั บชาติพันธุ์ต่างๆ ของสังคม ความเป็ นอยู่ ของครอบครัว
รูปร่ างหน้าตา และปัจจั ยอื่นๆ อาทิ รุ ่นของตัวเองเป็นลู กครึ่งรุ่นแรกหรือ
DR. Poston
Step1
Step
2
Step3
Step4
Step5