Read me 22 - page 38

38
คุณก้าวเข้ามาในบ้านหลังที่ ชื่อว่า ‘สารคดี’ ได้ยังไง
ตอนนั้นเราเบื่ อกั บงานประจ�ำ (เป็ นวิศวกรคอมพิ วเตอร์ที่
การบินไทย) เราก็ไปซื้ อกล้องแล้ วเดินทางท่องเที่ยวถ่ายรูปของเราไป
ก็รู้สึกว่าสนุ กดี ชีวิตแบบนี้ก็น่าสนใจ ในขณะเดียวกันเราก็ติ ดตามข่าว
สารหลายๆ อย่างเช่นเรื่องของ Greenpeace เรื่องของเรือรบ Rainbow
Warrior ซึ่งพอดี กับสารคดีเปิดรับฝ่ายวิชาการ เราก็ตัดสิ นใจถ้ายัง
ท�ำงานที่เดิมมันก็เดินต่อไปได้แหละ เพราะบริษั ทใหญ่ๆ มันก็จะมีช่อง
ทางให้คุ ณก้าวต่อไป แต่เราก็ คิดว่าถ้าเราก้ าวต่อไปเราจะเอาตัวออก
จากจุดนี้ไม่ได้เพราะจะเริ่มถล�ำลึกมากขึ้น แต่แม้สิ่ งใหม่ที่เราเลือกมัน
ไม่ใช่สิ่งที่เราร�่ำเรี ยนมา มันเป็ นการกระโดดข้ามวงการเข้าไปหาสิ่งที่
อยู่ในตัวเราตั้งแต่เด็ก นั้นคือความรักในหนังสือ
ในยุคสมัยนั้นใครๆ ก็ต่างมองสารคดีเป็นยาขม เป็นเรื่องน่าเบื่อ อ่าน
ยาก ตอนนั้นคุณเองรู้สึกยังไง
สำ�หรั บคนทำ�งานมันไม่สนใจหรอกว่าคนอ่านมีมากน้อยแค่ ไหน
คนทำ�งานในยุคเริ่มต้น มันคือการทำ�สิ่งที่ตัวเองอยากทำ� เราเชื่อว่าจุด
ก่อเกิดของคนทำ�หนังสือทุกคนส่วนใหญ่ เริ่มต้นขึ้ นจากตรงนี้ทั้งนั้น คื อ
ทำ�สิ่งที่เชื่อมั่นและอยากทำ� แต่ในความรู้สึกของตัวเราเองหนังสื อเชิง
ความรู้เชิงสารคดีในเมืองไทยมันมี น้อยมาก คนที่ ทำ�เชิงสารคดีส่วน
มากก็จะเป็นเรื่องสั้นๆ เข้ าไปแทรกอยู่ในนิตยสารผู้หญิง ในยุคโน้นพอ
สารคดีออกมาได้พักหนึ่ งก็มีคนทำ�หนังสือแนวสารคดี ตามออกมาบ้าง
เหมือนกัน แต่ก็ล้ มหายตายจากไป เช่น the Earth 2000, กรุงเทพฯ วัน
นี้ ฯลฯ ก็มีคนพยายามทำ�หนังสือแนวแบบนี้ออกมา แต่ก็ มีแค่สารคดี
นั่นแหละที่อยู่มาได้จนถึงทุกวันนี้
ถามจริ งๆ ว่าในยุคสมัยนั้นเรื่ องจริงขายได้ไหม
ไม่ได้ (หั วเราะ) จริงๆ เรามารู้ที่หลังว่ าสารคดีมันอยู่ไม่ได้ด้วยตัวมัน
เอง หมายถึงว่ ายอดขาย และค่าใช้จ่ายในการทำ�งาน เรียกได้ว่ าขาดทุน
จนมาถึงอายุสิบกว่ าแล้วนั่นแหละที่ถึงจุดที่เรียกว่ายอดขายเลี้ยงตั วเอง
ได้แล้ว
ทนอยู่กับสภาวะติดลบอย่างนั้นมาเป็นสิบปี ท�ำไมถึงได้พยายามฝื นท�ำ
กันมาขนาดนั้น
ก็ต้ องย้อนไปขอบคุณกับเจ้าของคือคุณสุวพร ทองธิว ซึ่ งถ้าให้
สัมภาษณ์เราก็ จะพูดทุกครั้ งว่าถ้าไม่มีแกที่ เชื่อมั่นในทีมงานชุดนั้น ว่า
เราเดินและทำ�งานในสิ่งที่มีคุณค่ าต่อสังคมมาโดยตลอด ถ้าไม่มีคนที่
เชื่อมั่นอย่างนี้แล้วยอม (ทำ�ท่ าควักเงินและหยิบจ่ายให้เราดู ) มาเรื่อยๆ
มันก็คงเหมือนหนังสือเล่มอื่นๆ ที่ทำ�ไปได้สี่ห้าปีก็คงล้มหายไป
เข้าใจว่าธรรมชาติของนิตยสารย่อมต้องมีคนทำ�งานหลายฝ่าย ทั้งฝ่าย
กองบรรณาธิการ ฝ่ายขาย ฯลฯ แต่ ไม่เคยได้ยินฝ่ายวิชาการ ตอนนั้น
คุณทำ�หน้าที่อะไร
อย่างที่ว่ างานสารคดีมันคือการพยายามทำ�เรื่องยากให้เป็นเรื่ อง
ง่าย แล้วในขณะเดี ยวกันเราพยายามบุกเบิกความรู้ใหม่ๆ ซึ่งจริงๆ มัน
มีอยู่แล้ว แต่ไม่มีคนเอามานำ�เสนอให้คนได้อ่านกัน เมื่อเราเข้าไปทำ�งาน
พบว่าหน่ วยงานสมัยก่อน กรมป่าไม้ หรือหน่วยงานอื่นๆ ก็ตาม มันก็จะ
มีนักวิชาการที่ศึกษาเกี่ยวกับสัตว์ป่า ศึกษาเกี่ยวกันพันธ์ไม้ มีนักวิจัย
ที่ทำ�งานพวกนี้ อยู่ เพียงแต่ว่ าไม่ มีคนเข้ าไปติดตามพวกเขาและนำ �
งานพวกนี้มานำ �เสนอ อย่างยุคแรกก็จะเห็ นได้เลยว่ าสารคดีไปตาม
เรื่องค้างคาวกิตติ ตามเรื่องของนกยูงในห้ วยขาแข้ง ซึ่งฝ่ายวิชาการก็
ทำ�หน้าที่เป็ นตัวเชื่อมกับคนเหล่ านี้ ว่าตอนนี้มีเรื่องอะไรอยู่ เรื่องนี้น่า
สนใจไหม เสร็จแล้วก็คาบข่าวกลับมาบอกทางกองอีกที
ทำ�ฝ่ายวิชาการอยู่นานไหม
นาน...นานมาก พอทำ�นิตยสารไปเรื่อยๆ สารคดีมันก็เกิดแนวคิ ด
ว่าเอาเรื่องที่ลงในสารคดี มารวมเล่ม ซึ่งเล่มแรกที่ทำ�ชื่อว่า ‘ก่อนจะไม่
เหลือความทรงจำ�-สัตว์ป่าเมืองไทย’ มีขนาดแปดหน้ายกซึ่ งเป็นการ
รวมเอาสารคดีที่เคยลงในนิตยสารที่ เกี่ ยวกับงานวิจั ยสัตว์ ป่าเช่ น
นกยูง, กระทิง ฯลฯ อันนี้ต้องถื อเป็นหนังสือเล่มแรกของเมื องไทยเลยที่
มีเนื้ อหาเกี่ยวกับสัตว์ป่า แล้วก็มีทั้งเรื่องที่เขียนในเชิงงานวิจัยและเชิง
สารคดี ใช้ภาษาสละสลวยอ่านง่าย และที่สำ�คัญคือรูปถ่ายที่ ถือว่าหา
ดูที่ไหนไม่ได้ หนั งสือเล่ มนี้เป็ นหนังสือที่จุ ดประกายให้วงการสัตว์ป่า
เลย แต่คนก็ คงลืมไปแล้วเพราะมันนานมาก แต่เชื่อว่าถ้าใครเป็ นนัก
วิจัยสั ตว์ป่าในปัจจุบันจะต้องรู้จักแน่ นอน
เรียกได้ ว่าตรงนั้ นเป็นจุดเริ่ มต้นของพ็อกเก็ตบุ๊คภายใต้นามสำ�นักพิมพ์
สารคดี
ใช่เป็นจุ ดเริ่มต้นพอตอนหลังจากฝ่ายวิชาการก็กลายมาเป็นสำ�นัก
พิมพ์สารคดี ช่วงเวลาที่เริ่ มทำ�เล่มแรกเมื่ อประมาณปี 34-35 ตอนนั้น
เองยังไม่ได้ตั้งเป็ นสำ�นักพิ มพ์นะ ยังใช้ชื่อคล้ายๆ ว่า ‘สารคดี เล่มพิเศษ’
แล้วก็ทำ�มาเรื่อยๆ พอไอ้นั้นก็ทำ� ไอ้นี่ก็ทำ� ก็ เริ่มรู้สึกว่าต้องแยกออกมา
ตั้งหัวเป็นสำ�นั กพิมพ์สารคดี แต่จริงๆ เริ่ มต้นมีพี่สุดารา สุจฉายา ที่เป็ น
หัวหน้างานฝ่ายวิชาการ เราเองทำ�งานภายใต้พี่แอนอีกที
แล้วคุณขึ้นมาเป็นบรรณาธิการสำ�นั กพิมพ์สารคดีได้ยังไง
ตอนนั้นพี่แอน (สุดารา สุจฉายา) ทำ�ไปถึงจุ ดหนึ่งก็รู้สึกอิ่มตัว น่าจะ
ประมาณปี 38 หลังจากนั้ นเราก็ขึ้นมาทำ� และทำ�ต่ อมาเรื่อยๆ
“ส�ำหรั บคนท�ำงานมันไม่ สนใจหรอกว่าคนอ่านมีมากน้ อยแค่ไหน คนท� ำงานในยุคเริ่มต้น
มั นคือการท�ำสิ่งที่ ตัวเองอยากท�ำ เราเชื่อว่ าจุดก่อเกิดของคนท�ำหนั งสือทุกคนส่วนใหญ่
เริ่มต้นขึ้ นจากตรงนี้ ทั้งนั้ น คือท�ำสิ่งที่เชื่อมั่นและอยากท� ำ”