Read me 24 - page 35

เส้นทางนักอนุรักษ์ของอาจารย์มีความเป็นมาอย่างไร
โดยพื้นฐานเราเรียนเรื่ องเกี่ยวกับภูมิสถาปัตยกรรมมา ก็เลย
มีพื้นฐานที่เกี่ยวกับเรื่ องของธรรมชาติอยู ่บ้าง พอเราจบออกมาท�ำงาน
ที่มหาวิทยาลัยเทคนิคกรุงเทพฯในช่วงนั้ นก็เริ่ มมีคนเข้ าใจและต้องการ
ที่จะรักษาระบบนิเวศของประเทศเราเอาไว้ ก็ได้ มีการรวมตัวกันก่อตั้ง
สมาคมอนุรักษ์ศิ ลปกรรมและสิ่งแวดล้อม ขึ้นมาเมื่ อประมาณปี พ.ศ.
2512 โดยคนที่ เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงคนหนึ่งที่ก่ อตั้งสมาคมขึ้นมาก็คือ
อาจารย์วทัญญู ณ ถลาง เราก็ได้มีโอกาสเข้าไปท�ำหน้าที่เป็ นเลขาของ
คณะฯ ถ้าถามว่าเข้ามาในเส้นทางการอนุ รักษ์ได้ยั งไงก็คงต้องบอกว่า
ตั้ งแต่ตอนนั้น
บรรยากาศของการอนุรักษ์ในตอนนั้นเป็นอย่างไรบ้ าง
ต้องเรียกว่ ามีการร่ วมมือกั นในทุกภาคส่วน ตั้งแต่ นักเรี ยน
นักศึกษามาจนถึงชาวบ้านและนักวิชาการมีทั้งองค์กรของผู้ใหญ่ มีทั้ง
องค์ กรของหนุ่มสาวมารวมตัวกันบอกว่าไม่เอาเขื่อนน�้ำโจนตอนนั้นเอง
เราก็ได้รู้จักคุ ณสืบนาคะเสถียรแต่รู้ จักจากเอกสารนะ เพราะคุณสืบเป็น
คนที่ ท�ำเอกสารที่แสดงข้อมูลถึงผลได้ผลเสียของการท�ำเขื่อนน�้ ำโจนว่า
ถ้าท�ำจริ งน�้ำจะท่วมตรงไหน บ้านของสั ตว์ป่าจะเสียหายอย่างไร จนใน
ที่สุดรัฐบาลของพลเอกเปรมก็ออกมาประกาศชะลอแผนการสร้างเขื่อน
นั่นเป็นครั้งแรกที่ เรียกว่ามีการร่วมมือกันทุ กภาคส่วน และเป็ นการจุด
ประกายเรื่องการอนุรักษ์ ออกมาในวงกว้าง
นับจากวันนั้นมาถึงทุกวันนี้บรรยากาศการอนุรักษ์ในประเทศเรา
เปลี่ยนไปบ้างไหม
ถ้ าจะเทียบการอนุรักษ์เมื่อครั้งเขื่อนน�้ำโจนกับทุกวันนี้ ต้อง
บอกว่าหลายองค์กรล้ าลงไปมาก บางองค์กรที่เคยท�ำงานอนุรักษ์ก็
ไม่ อยู่แล้ว สาเหตุหลักๆ เพราะการท�ำงานอนุรักษ์มันต้ องมีทุนท� ำงาน
โอกาสที่ จะมีทุนท�ำงานตลอดมันก็ยากพอไม่มีเงินมาซับพอร์ตก็ อยู่ไม่ได้
การท�ำงานตรงนี้ต้องอาศัยคน อาศัยมือไม้ ที่จะมาช่วยกัน คนที่เข้ามา
ช่วยท�ำงานเองเขาก็มีครอบครัว มีชีวิ ตที่ต้องหล่อเลี้ยง มั นก็เลยไม่ง่าย
แต่อย่างไรนักอนุรักษ์ รุ่นใหม่ๆก็ มีให้ เห็นอยู่บ้าง
เป็นอย่างไรบ้างนักอนุรักษ์ยุคใหม่ๆ ที่อาจารย์พูดถึง
เอาแค่ตั วอย่างในมูลนิ ธิสื บฯ เรามีเด็ กรุ่นใหม่ที่ท�ำงานด้วย
จิตใจ เพราะงานมูลนิธิแบบนี้รายได้เมื่อเทียบกับบริษัทเอกชนแล้วน้อย
กว่า แต่เหนื่อยมากกว่า วันหยุ ดของคนอื่นกลายเป็นวันท�ำงานของเรา
เราก็เห็นว่าเขาท�ำงานด้วยความเสียสละอย่างยิ่งคนที่มีความตั้ งใจนี่ไม่
น้อยเลยอย่ างคนรุ่นอาจารย์เหลือไม่กี่ คนแล้วที่ยังมีชีวิตอยู่ (หัวเราะ) เรา
เห็นคนรุ่นใหม่ที่ลุกมาท�ำอะไรอย่างนี้ก็มีความหวังวิกฤตที่เรามองเห็นว่า
มีคนพยายามจะเอาแต่ประโยชน์ เข้าตัว มีบางคนที่พยายามจะอนุ รักษ์
ทรัพยากรธรรมชาติเหมือนกั น ที่เห็นชัดๆ เลยเมื่อปีที่แล้วก็เหตุการณ์
ต่อต้ านเขื่อนแม่วงก์ที่หอศิ ลป์ฯ (bacc) เห็นแล้ วชื่นใจมาก เรามีความ
รู้สึกว่าถ้าหากตายไปตอนนี้ก็ยั งมีคนจ�ำนวนมากที่พร้ อมจะเข้ามารับรู้
เข้ามาช่วยเหลือดู แล
สาเหตุที่อาจารย์ลุกขึ้นมาต่อต้ านเรื่องเขื่อนแม่วงก์เมื่ อปีที่แล้ ว
คืออะไร
อย่างเขื่อนแม่วงก์เรารู้เลยว่าถ้าท�ำขึ้นมาสัตว์ป่าที่ก� ำลังอยู ่ดี
มีสุ ขต้องถู กฆ่าแน่ๆ เพราะว่าคนงานต้องเข้าไปเคลี ยร์พื้นที่อ่างเก็ บน�้ ำ
ใครจะไปนั่งเฝ้าไม่ให้เขาล่าสัตว์ป่าไอ้พูดมันก็ท�ำได้ แต่ของจริงไม่มีทาง
จะบอกว่าให้กรมนู้นกรมนี้ไปเฝ้ าสิ มันจะไปท�ำได้ยั งไง คนไม่รู้กี่กลุ ่มที่
เข้าไป และห่างจากนั้ นขึ้นไปเพียงแค่ไม่ กี่กิโลเมตรก็เป็ นบ้านของสัตว์
ป่า แม้แต่ พื้นที่ที่จะต้องท� ำอ่างเก็บน�้ำวันนี้ ก็เป็นบ้านของสัตว์ป่า ปีนี้
WWFตั้งกล้องถ่ายภาพเจอเสื อโคร่งอีกสามตัวนั่นเป็นสัญลักษณ์ ที่ต่ าง
รู้กันดีอยู่แล้วว่าเป็นของหายาก เป็นยอดพีระมิดของห่ วงโซ่อาหาร เสือ
กินกวาง กินกระทิง กินหมูป่า ฯลฯพวกสัตว์ที่เสือกินก็กินใบไม้ ใบหญ้า
เมื่อมีอาหารให้เสือกินนั่นเป็นสิ่งที่แสดงว่าป่ าอุดมสมบูรณ์มาก
ผู้หญิงที่เลือกใช้เวลาเกือบทั้งชีวิตไปในเส้นทางของนักอนุรักษ์
เส้ นทางที่ใครก็รู้ ว่ ายากลำ �บากและได้ ผลตอบแทนในเชิง
รูปธรรมเพียงน้อยนิด อาจารย์รตยา จันทรเทียน อดีต
ประธานมูลนิธิสืบนาคะเสถี ยร ในวัย 83 ปี ถึงวันนี้เธอยั ง
คงทำ�ในสิ่งที่เชื่อมั่นมาโดยตลอด
อะไรคื อเหตุผลที่ทำ�ให้เธอเลื อกเดิ นบนทางเส้นนี้
ช่วงชีวิ ตของการอนุรักษ์กว่า 50 ปี เธอผ่านอะไรมาบ้าง
วันนี้ เราจะได้รู้ จักสายธารอนุรักษ์สายใหญ่ที่ไม่เคยเหือดหาย
และยังคงรินไหลปกป้องธรรมชาติของประเทศเราอยู่ เสมอ
อย่าไปคิดว่ าชีวิตของเรา
ไม่ได้ เกี่ยวข้องกับธรรมชาติ
อันนั้นมันฉันนึกถึงแต่ตัวฉั น "
35