การจัดกระบวนพยุหยาตราทางสถลมารคเพื่อพระราชดำเนินพระราชทานผ้าพระกฐินนั้นต้องใช้ผู้คนและสัตว์พาหนะคือช้าง ม้าจำนวนมาก และมีการใช้ราชรถร่วมด้วย การจัดกระบวนดังกล่าวนี้มาตั้งแต่สมัยอยุธยา และปรากฏหลักฐานในสมัยรัชกาลที่ 3 ซึ่ง สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระปรมานุชิตชิโนรส ทรงนิพนธ์ไว้คือ กระบวนแห่พระกฐินพยุหยาตราทางสถลมารค ซึ่งประกอบด้วยกระบวนเดินเท้า กระบวนช้าง กระบวนม้า และกระบวนรถ ซึ่งประทับพระมหาพิชัยราชรถ ซึ่งกระบวนดังกล่าวนี้ได้ยกเลิกไปในสมัยรัชกาลที่ 4โดยมีรายละเอียด สรุปได้ดังนี้
กระบวนเดินเท้า 2,231 คน ประกอบด้วย| พลรบ 15 หมู่ |
กระบวนหน้า หมู่ละ 80 คน รวม 1,200 คน กระบวนหลัง หมู่ละ 40 คน รวม 600 คน |
| ถือธงนำริ้ว |
กระบวนหน้า ธง 9 ชาย 1 ธง ธง 9 ชาย 2 ธง ธงมังกร 28 ธง กระบวนหลัง ธงมังกร 30 ธง รวมทั้งหมด 61 คน |
| คนตีหามปี่พาทย์ | กระบวนหน้า 126 คน กระบวนหลัง 54 คน |
| กลองแขกคนตีหาม | กระบวนหลัง 9 คน รวม 189 คน |
| ขุนหมื่นกรมไพร่หลวง เป็นสารวัตร | กระบวนหน้า 120 คน กระบวนหลัง 60 คน รวม 180 คน |
คนแห่พญาช้าง 21 คน ในกระบวน 805 คน
ขุนหมื่นกรมช้าง สารวัตร 21 คน รวม 826 คน
กระบวน วานรเผือก 6 กระบวน กระบวนละ 5 คน รวม 30 คน
กลองชนะแห่ช้าง ไพร่ 6 จ่าปี่1 จ่ากลอง1 สารวัตร6 รวม 14 คน
ถือธงฉานนำกลองชนะ 16 คน
คนขี่ช้างในกระบวน 21 คน ขุนนางขี่ช้าง ช้างแทรก 21 คน
คนขี่ช้างท้ายขุนนาง 21 คน กลางช้างคชาธาร 4 คน
ถือทวน 8 คน คนเดินรักษาช้างขุนนาง 21 คน
ทนายตามขุนนาง 21 คน คนในกระบวน 1,040 คน รวม 1,157 คน
กระบวนม้า 454 คน ประกอบด้วยคนแห่กระบวนถือเครื่องแห่ 146 คน
ธงตะขาบนำกลองชนะ 8 คน กลองชนะ 10 คน
จ่าปี่ 1 คน กลองมลายู 11 คน
คนขี่ม้า ขุนนางกรมม้า 22 คน ขุนหมื่นมหาดไทย ถือธงนำริ้ว 22 คน
ขุนหมื่นกรมม้า 100 คน มหาดเล็กขี่ม้า เปนสารวัตร 10 คน
ขุนหมื่นตามกรมเป็นสารวัตเดิน 14 คน ปี่พาทย์จีน 14 คน
คนจูงม้าต้น 24 ตัวๆละ 4 คน รวม 96 คน
กระบวนรถ 65 คน ประกอบด้วยถือธงตะขาบนำรถฝรั่ง 12 คน ขุนหมื่นตำรวจขี่รถ 28 คน
ขุนหมื่นกรมนาเปนสารถี 15 คน ขุนหมื่นกรมม้าเปนสารถี 10 คน
รถที่เข้ากระบวนนั้นมีทั้งเทียมด้วยม้า ด้วยโค ด้วยกระบือ ด้วยอูฐ และด้วยลา
ส่วนกระบวนแห่ผ้าพระกฐินครั้งสมัยอยุธยาถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ที่เสด็จประทับบนพระมหาพิชัยราชรถ แต่เป็นกระบวนอย่างย่อนั้น มีการจัดกระบวนหน้า 493 คน เริ่มต้นกระบวนหน้าด้วย| ทหาร ปี่ กลองชนะ |
15 คู่ 30 คน |
| แตรงอน | 3 คู่ 6 คน |
| แตรวิลันดา | 3 คู่ 6 คน |
| สังข์งอน | 1 คน |
| ปืนคาบชุดตำรวจในซ้าย | 25 ตำรวจในขวา 25 |
| ตำรวจใหญ่ซ้าย | 25 ตำรวจใหญ่ขวา 25 |
| ถือแหลนอาสาซ้าย | 20 อาสาขวา 20 |
| เขนทองอาสาซ้าย | 20 อาสาขวา 20 |
| อาสาพระยาเดโช | 20 อาสาพระยาท้ายน้ำ 20 |
| ธงสามชาย | หมู่สี่ตำรวจ อาสาหกเหล่า ทหารใน 80 |
| พลเรือนเดินเท้า | 100 |
| นำริ้ว พระยาเทพอรชุน พระยาราชนิกูล | ตำรวจในซ้าย 30 ตำรวจในขวา 30 ตำรวจใหญ่ซ้าย 30 ตำรวจใหญ่ขวา 30 ตำรวจนอกซ้าย 30 ตำรวจนอกขวา 30 สนมทหารซ้าย 20 สนมทหารขวา 20 |
| กระบวนหลัง | 250 คน นำโดย หลวงนรินทรเสนี ทหารในซ้าย 30 ทหารในขวา 30 เจ้ากรมทหารบ้านใหม่ เจ้ากรมทหารโพธิ์เรียง พลพันซ้าย 5 พลพันขวา 5 ทนายเลือกซ้าย 20 ทนายเลือกขวา 20 ปืนท้ายที่นั่ง 36 หลวงวาสุเทพ 1 หลวงพิศณุเทพ 1 หลวงศรีสหเทพ 1 ทนายเลือกแสงปืน 10 |
๑๐
