Read me 12 - page 5

| May-June 2012 5
ความเป็ นมากว่าจะตำ �สนั่น
‘ส้ มตำ�’ อาหารแห่งวั ฒนธรรมที่ชาวไทยคุ้นเคย ใช่ว่ าจะมีโซ้ยมีแซบกันใน
ประเทศไทยเท่านั้ น ลองมาดูกันว่าส้มตำ�ที่เดินทางไกลไปปักธงอยู่ในประเทศอื่นๆ
มีหน้าตาและรสชาติต่างจากส้มตำ� ณ สยามประเทศของเราอย่างไรบ้าง
เรื่อง ปิยภัทร นั นทนรเศรษฐ์, กมลพร สุนทรสีมะ
ส้มตำ � แม้จะได้ ชื่ อว่าเป็นอาหาร
จานหลักยอดนิยมของคนไทยมาช้านาน
แต่ ต้นกำ �เนิ ดที่แท้จริ งของส้มตำ�นั้ น
ช่างเลือนลางจนไม่อาจทราบที่มาแน่ชัด
บ้ างก็เชื่ อว่าเป็ นอาหารพื้นเมืองอีสาน
และกลายเป็นที่นิยม บ้างก็ว่าเป็นอาหาร
ร่วมสมัย ส่วนในหน้าประวัติศาสตร์ลาว
เพื่อนบ้านเรากลับบอกว่าส้ มตำ�นั้นถือ
กำ � เนิ ดจากลาว ต่ างแหล่งข้ อมู ล
ต่างที่มา ยากที่จะหาข้อสรุป
พอจะสืบเสาะกันได้ นั่นคือ มะละกอ
และพริก ซึ่งเป็ นส่วนประกอบหลักของ
ส้ มตำ�นั้ น ล้ วนเป็ นพืชที่ นำ �มาจาก
ต่างประเทศทั้งสิ้น ซึ่งประเทศไทยรู้จัก
พริกในปี พ.ศ. ๒๑๔๓ ส่วนมะละกอนั้น
เ พิ่ ง เ ข้ า ม า ใ น ไ ท ย เ มื่ อ ส มั ย ต้ น
รั ตนโ กสิ นทร์ผ่ านทางภาคใต้ หรื อ
อ่าวไทย ดั งนั้น อาหารหลักของชาว
สุโขทัย และชาวอยุธยาน่าจะเป็นอาหาร
รสจืด ไม่จัดจ้าน และน่ าจะยังไม่รู้ จัก
ส้มตำ�ด้วยว่าคืออะไร
กว่ามะละกอจะแพร่หลายขึ้นไปยั ง
ถิ่นอีสานได้นั้นคงใช้เวลานานพอสมควร
กว่าจะรู้จัก กว่ าจะนิยมปลูก และลองผิด
ลองถูกกับการปรุงอาหารหลากหลาย
รูปแบบ จนได้มาซึ่งส่ วนผสมที่ลงตัว
กลายเป็ นอาหารยอดนิยมที่ เรียกกั น
ว่าส้มตำ�
ส่วนที่เรารู้จักกั นในชื่อ ตำ�ส้ ม หรือ
ตำ�บั กหุ่ งนั้น อาจเป็ นอาหารของชาว
อีสานจริงๆ เนื่องจากส้ม คือความเปรี้ยว
ดังนั้น ตำ �ส้มก็คือการตำ �อะไรก็ได้ที่ มี
รสชาติ เปรี้ยวแซบและทานกันอยู่ แล้ว
จนกระทั่ งมีคนลองฝานมะละกอดิ บ
ลงไปตำ � ใส่ น้ำ �ปลาแดกเข้ าไปแล้ว
เห็ นว่ าเข้ าท่ า ทำ �ให้กลายเป็ นเมนู
ติ ดตลาด ฮอตฮิ ต ไปทั่ วถิ่นอี สาน
ในเวลาต่อมา
ยังมีความเป็นไปได้ ว่า ชาวอีสาน
อาจรู้ จักมะละกอก่ อนหน้านั้นผ่านทาง
ญวน เนื่องจากที่เวียดนามนั้นมีอาหาร
ชนิ ดหนึ่ งเรียกว่ า Goi du du bo
kho (ยำ �มะละกอใส่เนื้อวั วย่าง นิยม
ทาน เ ล่ น หรื อทานคู่ กั บขนมจี น)
ซึ่ ง ค ล้ า ย ค ลึ ง กั บ ส้ ม ตำ � บ้ า น เ ร า
เป็ นอย่างมาก แต่ ก็ยังไม่ ทราบที่มา
แน่ ชั ดว่ าใครได้ รั บอิ ทธิ พลจากใคร
แต่ ที่แน่ ๆ คือ ส้ มตำ �อาจไม่ ใช่อาหาร
ดั้งเดิ มของถิ่นอีสานมาแต่โบราณกาล
แต่เป็นเมนูอาหารที่เพิ่งเริ่มคิดค้นมาได้
ไม่นานนี้เอง
ถึงตรงนี้ ยังไม่มีข้ อสรุปที่ ชัดเจน
แน่นอนเกี่ยวกับส้มตำ� แต่ลองมาร่วมวง
เปิ บส้มตำ�แซบๆ กันดีกว่า เพราะส้มตำ�
หนึ่ งจานให้อะไรที่มากกว่าอิ่ มท้อง?