นิตยสาร ลายสาระ - page 22

LAST Issue –– 21
เกร็ดประวัติศาสตร์
ท้าวทองกีบม้ าไม่ ใช่ ชื่อบุคคล หากเป็นชื่ อ
ต�ำแหน่งหั วหน้าวิ เสทในพระราชส� ำนักตาม
พระไอยการต�ำแหน่งนาพลเรื อน นาทหาร
หัวเมือง ในรั ชสมัยของสมเด็ จพระนารายณ์
มหาราช นางมีหน้าที่ ท�ำอาหารเลี้ ยงต้อนรั บ
คณะราชทู ตฝรั่ งเศสที่มาเยื อนในสมั ยนั้ น
เมื่อเข้ าไปรั บราชการในพระราชวัง นางได้
สร้างสรรค์ขนมหวานของไทยหลายชนิด ประเภท
ฝอยทอง ทองหยิบ ทองหยอด ด้ วยเหตุ นี้
ท้าวทองกีบม้าจึงได้ชื่อเป็น ‘ราชินี แห่งขนมไทย’
ท้าวทองกีบม้ าเกิดในแผ่นดินกรุงศรีอยุ ธยา
เป็นลูกครึ่งโปรตุ เกสกับญี่ปุ่น เคร่งครัดในศาสนา
คริสต์นิ กายโรมันคาทอลิ ก นางแต่งงานตั้งแต่
อายุเพี ยง 16 ปี กับคอนสแตนติน ฟอลคอน
(ออกญาวิชาเยนทร์) ชาวกรีกที่เข้ามารับราชการ
ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ มหาราช ก่อนที่
จะแต่งงานกับฟอลคอน ฟอลคอนเคยมี ภรรยา
มาแล้วหลายคน และด้วยอุปนิ สัยที่แตกต่างกัน
มากท�ำให้นางมีปั ญหาระหองระแหงกับฟอลคอน
แต่ก็ยังประคองความรักจนมีบุ ตรด้วยกัน 2 คน
ได้แก่ จอร์ จ ฟอลคอน และ ฮวน ฟอลคอน
ต่อมาเมื่อสามีนางถูกลงโทษข้อหากบฏ ถูกเรียก
ต�ำแหน่งคืน ถูกริบทรัพย์ และถูกประหารชีวิ ต
นางจึงถูกส่งตัวเข้าไปเป็นคนรับใช้ในพระราชวัง
มีหน้าที่ ท�ำอาหารหวานประเภทต่างๆ ส่งเข้าไป
ในพระราชวังตามก� ำหนด นางได้คิ ดค้นขนม
ขึ้นมาใหม่ ตลอดเวลา โดยดัดแปลงต� ำรับเดิ ม
ของโปรตุเกส แล้วเอาวัตถุ ดิบท้ องถิ่ นที่มี ใน
สยามเข้ามาผสมผสาน ซึ่งหลักๆ ได้แก่ มะพร้าว
แป้ง น�้ำตาล จนท�ำให้ เกิ ดขนมใหม่ที่มี รสชาติ
อร่อย พระราชวังก็ได้ให้ ความชื่นชมมากและ
เรี ยกตัวนางให้ เข้ าไปรับราชการในต�ำแหน่ ง
หัวหน้าห้ องเครื่องต้น
แม้ท้ าวทองกีบม้าจะมี ชีวิ ตในระยะแรกๆ
ค่อนข้างล�ำบาก สามีถูกประหาร ต้องมี ชีวิ ต
ระหกระเหิน ถูกส่ งตัวไปเป็นคนรับใช้ แต่ด้ วย
ความสามารถและอุปนิสัยที่ดี บั้ นปลายชีวิตของ
นางจึงสุขสบายและได้รับการยกย่องตามควร
นางมีอายุยืนยาวถึ ง 4 รั ชกาล คื อ สมเด็จ-
พระนารายณ์มหาราช สมเด็ จพระเพทราชา
สมเด็จพระเจ้าเสื อ และสมเด็จพระเจ้าท้ ายสระ
รสมื อของท้าวทองกี บม้านั้ นเป็ นที่
เลื่ องลือยิ่ งนัก จนเจ้าพระยาโกษาธิบดี
ปานและครอบครัวออกปากชมมิได้ขาด
เจ้าพระยาโกษาธิบดีปานจึ งได้มอบหมาย
ให้ ท้ าวทองกีบม้ าเป็ นผู้ ก�ำกับการชาว
เครื่องพนั กงานหวานและเป็นผู ้สั่งสอน
ชาวสยามท� ำของหวาน นับเป็นจุ ดเริ่มต้น
ของการท� ำอาหารตามแบบชาวตะวันตก
เป็นครั้งแรก และต่อมาก็ได้มีการดัดแปลง
ตามรสนิยมของคนไทยเรื่อยมา
บางคราวคุณท้ าวที่นุ่ งโจง ห่มแถบ
ห่ มสไบอย่างคนไทย ก็จะออกไปปฏิบั ติ
ศาสนกิจที่โบสถ์คริสต์ในหมู่บ้านโปรตุเกส
สร้ างความหวังในการที่จะได้อยู ่ใกล้ชิ ด
พระผู ้เป็นเจ้าเมื่อได้ละสังขารจากโลกนี้
ไปแล้ว
ที่ โบสถ์นี้ เอง ที่ท�ำให้ นางได้พบกับ
ฮิ เอโรนิโม คนรู้ จักชาวโปรตุ เกส เขารับ
อาสาที่จะพานางออกนอกราชอาณาจั กร
โดยเรือสลุบติดอาวุธของเขา
ท้ าวทองกีบม้ าทอดมองออกไปยัง
นอกหน้าต่าง คิดใคร่ครวญเรื่ องนี้นานอยู่
หลายวั น สุดท้ ายนางก็ตัดสินใจที่จะไป
จากกรุงศรี อยุธยา ด้วยเหตุ ผลที่ว่ านาง
อยากเดินทางออกไปยังโลกกว้าง แสวงหา
ความหมายของชี วิ ตในช่ วงบั้นปลาย
แต่ ก่อนจากไป นางอยากจะท� ำสิ่งหนึ่ง
ฝากไว้ ให้เป็นสมบัติของแผ่นดินกรุ งศรี-
อยุ ธยาสืบไป
นางใช้เวลาในตอนกลางคืน เขี ยน
ต� ำราอาหารคาวหวานต่างๆ เล่มแล้ ว
เล่ มเล่า นางรู้ดีว่าหากไปบอกลากั บเจ้า
พระยาโกษาธิบดีปาน ท่านต้องห้ามไม่ให้
นางไปแน่ เพราะกลัวว่าจะได้รับอันตราย
นางจึ งออกอุบายว่ าป่ วย ต้องการจะ
พั กผ่ อนเพียงล� ำพัง ท�ำให้มี โอกาสที่จะ
หนี ออกไปที่ท่าเรือได้
เ รื อ เ ริ่ มเ คลื่อนห ่ างจากชายฝ ั ่ ง
คุณท้ าวมองเห็นบ้านเรือน ปราสาทราชวัง
ตลอดจนวั ดวาอาราม อยู่ ไกลออกไป
เรื่ อยๆ จนกระทั่งไกลพ้น นางได้ก้าวพ้น
มาจากแผ่นดินอันเป็นบ้านเกิดเมืองนอน
เรี ยบร้อยแล้ว จากนี้ไปคงหลงเหลือไว้แต่
เพียงความทรงจ� ำทั้งทุกข์และสุ ขปะปน
กัน เบื้องหน้านั้นคื อจุดหมายปลายทาง
ที่ยังไม่แน่นอน นางรู้แต่ว่า นางจะใช้เวลา
ที่ เหลืออยู่ให้คุ้มค่ าที่สุด และจะมุ่ งสร้าง
แต่ความดี
เจ้าพระยาโกษาธิบดี ปานรู้สึกเสียใจ
ที่ คุณท้าวหนีไปโดยไม่ได้บอกลา มีเพียง
จดหมายหนึ่ งฉบั บที่ นางจงใจทิ้ งไว ้
ท่ านเปิดอ่ านดู ก็เห็ นถ้อยค�ำที่ล้วนเป็ น
ภาษาไทย อั นมีใจความว่า “ข้าเกิดที่สยาม
ข้ าจะขอท�ำเพื่อแผ่นดินสยาม ข้าขอมอบ
ต�ำราเหล่ านี้ไว้ให้เป็นมรดกของชาวสยาม
ตกทอดไปชั่ วลูกชั่วหลาน ท่ านโกษาธิบดี
ปาน ท่ านช่างมีพระคุ ณกับข้ าเหลือเกิ น
ข้ าขอสัญญาว่ าจักจดจ�ำคุณงามความดี
ของท่ านและจักเทิ ดทูนท่านตลอดไป”
คุณหญิ งวิ ชา เยนทร ์ เสี ยชี วิตไป
เมื่อใด คนในกรุงศรี อยุธยาไม่มีใครทราบ
แต่ขนมหวานที่ นางน�ำมาเผยแพร่แก่ชาว
สยามนั้นจะยังคงอยู่เป็นอมตะ ให้ได้ร�ำลึก
ถึงนาม ‘ท้าวทองกีบม้า’ ตราบนานเท่านาน
นางได้ก้าวพ้นมาจากแผ่นดิน
อันเป็นบ้านเกิดเมืองนอน
จากนี้ไปคงหลงเหลื อไว้แต่เพียง
ความทรงจ�ำทั้ งทุกข์และสุข
ที่ ปะปนกัน