Read me 27 - page 13

13
“ทุกสิ่งทุกอย่างด�ำรงอยู่อย่างสอดคล้องกับธรรมชาติด้วยกลไกของมันเอง การรับรู้จากภายในจิตใจ
ของเราในเรื่องเกี่ยวกับความถูกต้อง ความงาม ขนาด และคุณค่า ล้วนแต่อยู่ในหัวของเรา ไม่ได้อยู่ข้างนอกเลย”
คติธรรมของเซนกล่าวไว้ เช่นนั้น
หากได้ศึกษาปรัชญาของนิกายเซนแม้ เพียงผิวเผิน ก็พอจะเผยหลักคิดบางอย่างจนท� ำให้เราเข้าใจ
รูปแบบการด�ำรงชี วิตในมิติต่างๆ ของคนญี่ปุ่นได้ แม้กระทั่งมิติ ของอาหาร โดยมีแนวคิดที่ สืบทอดกันมา
รุ่นต่อรุ่นว่ า ต้องรับประทานอาหารให้ครบทั้งจากภูเขา (ผัก พืชตามฤดูกาล ข้าว ธัญพื ช) และท้องทะเล
(ปลา กุ้ง หอย ปู สาหร่ายทะเล)
อาหารที่เป็นตัวแทนวิถีการด�ำรงชีวิตและหลักคิดของคนญี่ปุ่นได้ ดีที่สุดก็คงเป็น ซู ชิ
ซู ชิ หมายถึง การรวมตัวกันระหว่างปลากับข้าว ซูชิ มีวิวัฒนาการมาหลายร้อยปี ซึ่งเกิดจากความ
ต้องการถนอมอาหารของคนญี่ปุ่น ซึ่งแบบยอดนิยมก็คือ นิงิริซู ชิ (Nigiri Sushi) โดยเป็นข้าวอัดก้อนและ
มีเนื้อปลาวางบนด้านหน้าเท่ านั้น
ในยุคต่อมาก็มีการพั ฒนาซูชิในอีกหลายรูปแบบเช่น มากิซูชิ (Maki Sushi) ที่ใช้สาหร่ายห่อข้าวและ
ปลาดิบไว้ ชิราชิซู ชิ (Chirashi Sushi) เป็นการจัดเรียงปลาดิ บ และวัตถุดิ บอื่นๆ บนข้าวที่ อยู่ในกล่อง และ
โอชิซู ชิ (Oshi Sushi) เป็นผลผลิตจากชาวคันไซ เมื องโอซาก้า โดยเอาข้าวมาอัดลงในแม่พิมพ์รูปสี่เหลี่ยม
ตามยาวหั่นขนาดพอดีค�ำแล้ ววางเนื้อปลาไว้ด้านบน
ซู ชิ เป็นผลลัพธ์ที่มาจากกระบวนการท�ำที่คิดค้ นอย่างละเอียดอ่ อน พิถีพิถันทุกขั้นตอน เริ่มตั้งแต่
การคัดสรรวัตถุดิบ การจัดเก็บ กระบวนการท�ำ การเสิร์ฟ และการรับประทาน เพียงแต่ในทุ กขั้นตอนนั้น
ไม่ได้ใช้หลักคิดการปรุงแต่งรสชาติให้ถูกปาก แต่เป็นการดึงรสชาติของข้าว และปลาดิบ อันเป็นวัตถุดิบหลัก
ให้ได้แสดงความเป็นเลิศทางรสชาติของตัวเอง
หัวใจส�ำคั ญของซูชิ คือ ความสดใหม่ของวัตถุดิบจะต้องอยู่ในระดับที่แทบจะไม่มีการเปลี่ยนแปลง
จากเดิม สดใหม่เหมือนตอนที่ยั งไม่ถูกเก็ บเกี่ ยว ฉะนั้นที่ เราเห็นการปั ้นซูชิที่ รวดเร็วภายในไม่ กี่วินาที
เป็นเพราะว่าเวลาทุกวินาที ที่ผ่านไป ได้ลดทอนความสดใหม่และรสชาติ ที่แท้จริงไปด้วย
หลักคิดของการท�ำซูชิสอดคล้ องกับจุดหมายของเซนที่พยายามก�ำจัดความคิดแบบรวบยอด หรือ
ที่เรียกว่ า ความคิดแบบปรุงแต่ง อันเป็นต้นก�ำเนิดการจ�ำแนกสิ่งต่างๆ ออกเป็นสองขั้ว ซึ่งในเซนมองว่าความ
คิดแบบนี้ผูกมัดมนุษย์ไว้ หากท�ำลายความคิดเรื่องนี้ได้ก็จะเป็นอิสระ และมองเห็นสิ่งต่างๆ ตามที่เป็นจริง
ทั้งภูมิปัญญาเรื่องการเลือกรับประทานแต่วัตถุดิบที่ธรรมชาติรังสรรค์ ผสมผสานกับความพยายามที่
จะท�ำให้ผู้ที่ด�ำเนินตามครรลองแบบเซน เพื่อให้ได้เห็นความเป็นจริงที่แท้ ซึ่ งในมิติของอาหารนั้นจึงเกิ ดรูปแบบ
การรับประทานอาหารแบบแมคโครไบโอติกส์ (Macrobiotics) หรือที่รู้ จั กกันในอีกชื่อหนึ่ งว่า อาหารชีวจิต
เรื่อง : ธีรภัทร์ เจนใจ
ซู ชิ
-
ของขวัญจากธรรมชาติและปรั ชญาเซน