Read me 12 - page 21

| May-June 2012 21
ทางด้านระดับสั งคม การจัดประกวดแข่งขันตำ�ส้มตำ �
และการสมรสกั นระหว่างชาวไทยอีสาน และชาวต่างชาติ
ยังมีส่วนช่วยเผยแพร่อาหารจานวั ฒนธรรมนี้ ให้เติบโต
และมี ชื่ อเสียงในระดั บสากล ซึ่ งสอดคล้องกั บนโยบาย
การส่ งเสริมการท่ องเที่ ยวของประเทศที่ มุ่งเผยแพร่
เอกลั กษณ์ วัฒนธรรมของชาติและ ยุ ทธศาสตร์ที ่มุ ่ง
ผลั กดั นอาหารสุขภาพไทย ซึ่ งมีส้ มตำ�เป็นหนึ่ งในนั้ น
สู่ ครัวโลกอี กด้วย โดยงานวิจัยกรณี ศึกษา ชุ มชนรอบ
เกาะรั ตนโกสิ นทร์ ได้ ให้ข้อเสนอแนะเกี่ยวกั บการผลัก
ดั นส้ มตำ� ซึ่ งเป็นอาหารจานท้ องถิ่นมุ่ งสู่ ครัวไทยและ
ครั ว โลกไ ว้ ว่ า ควรมี การสนั บสนุ นให้เกิ ดการผลิ ต
กา รแปร รู ป ร้ านค้ า กา รฝึ กทั กษะ กา รทำ � ส้ มตำ �
ให้อร่ อยได้คุณภาพตามมาตรฐาน และสามารถส่ งออก
ไปขายทั่ วโลก ตามร้านอาหารไทย จนเกิดการบริ โภค
เป็ นอาหารไทยระดับโลกในที่ สุด
เห็นได้ว่าส้มตำ�หนึ่งจาน นอกจากจะให้ความอิ่มอร่อย
และรสชาติ ที่ถูกปากแล้ ว เมนูเด็ดเมนู นี้ยั งมีประโยชน์
อย่างมหาศาล ทั้งในระดับบุคคลและระดับสังคมอีกด้วย
รู้แบบนี้แล้วขอตัวปิดวิทยานิพนธ์ไป จกส้มตำ �สักครกก่อน
แล้วกัน!
อ้ างอิง
นงเยาว์ ประทีปะจิ ตติ. (2546). ฤทธิ์ต้ านก่อกลายพันธุ์
ของอาหารไทยบางชนิดในการทดสอบด้ วยแมลงหวี่. วิทยานิ พนธ์
ปริ ญญาวิ ทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาพิ ษวิทยาทางอาหาร
และโภชนาการ บัณฑิ ตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล.
นฤมล ปั ญญาวชิโรภาส. (2542). การแพร่ กระจาย
และบทบาททางสังคมของส้มตำ�. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตร
มหาบั ณฑิต สาขาพัฒนาสังคม คณะพั ฒนาสังคม สถาบัน-
บัณฑิตพัฒนบริ หารศาสตร์
วนิดา โกศัย. (2535). วั ฒนธรรมส้มตำ�โคราช: กรณีตำ�บล
ในเมือง อำ�เภอพิ มาย จังหวั ดนครราชสีมา, วิทยานิพนธ์ปริญญา
ศิลปศาสตรมหาบั ณฑิต สาขาวิชาไทยคดีศึกษา กลุ่มมนุษยศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สุภี โรจนวิเชี ยร และคณะ. (2548). โครงการวิจัยและพัฒนา
สำ�รั บอาหารสุขภาพไทยจากท้องถิ่นสู่ครัวโลก สำ �รับส้มตำ�สุขภาพ
: กรณี ศึกษาชุมชนเกาะรั ตนโกสินทร์. โปรแกรมวิ ชาสุ ขศึ กษา
และคหกรรมศาสตร์ คณะ วิ ทยาศาสตร์และ เ ทค โ น โ ลยี
มหาวิ ทยาลัยราชภัฎสวนดุ สิตและมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุ นันทา
ส้มตำ �เป็นอาหารที่มี การรับประทานสืบต่อกันมาจาก
รุ่นสู่รุ่น จึงผูกพันกับวิถีชีวิตของคนในสังคม มาอย่างช้านาน
จากการวิ จัยเชิงคุณภาพ และสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างทั้งสิ้น
38 คน ในจังหวัดกรุงเทพฯ นครราชสีมา ขอนแก่น และเลย
พบว่า ส้ มตำ�เป็ นสื่อสร้ างความสามัคคี อย่ างแท้จริ ง
เพราะมี ส่วนทำ �ให้ เกิดความผู กพั นในครอบครั ว และ
สร้างความสนิทชิ ดเชื้อกันระหว่ างเพื่อนบ้าน โดยเฉพาะ
อย่างยิ่งในสั งคมชนบท เนื่องจากส้มตำ�เป็ นอาหารที่นิยม
รับประทานเป็นหมู่คณะ และเป็นเมนูประจำ�ในงานสำ�คัญ
ต่ างๆ ไม่ว่ าจะเป็น งานบุญ งานแต่ง ดำ �นา แห่เทียน
พรรษา แข่ งเรื อ เป็นต้น ทั้งนี้ ไม่มี การนำ�ส้มตำ �ไปใช้
ในพิธีกรรมต่ างๆ รวมทั้ งไม่นิ ยมนำ�ไปเป็นอาหารถวาย
พระสงฆ์ เพราะ เกรงว่าจะทำ � ให้ พระท้ อง เสี ยแล้ ว
จะเป็ นบาป อีกประการหนึ่งคือ การทำ �ส้มตำ �ทิ้งไว้นานๆ
จะทำ�ให้ส้มตำ�ไม่อร่อย และหากจะต้องไปปรุงที่วัดก็จะเป็น
การยุ ่งยาก ด้ วยเหตุนี้ ส้ มตำ�จึงเป็ นอาหารที่ไม่ได้ รับ
ความนิยมในการทำ�บุญนั่ นเอง
นอกเหนื อจากบทบาททางด้านสุ ขภาพ เศรษฐกิจ
และความสัมพั นธ์ ระหว่างบุคคลแล้ ว ส้มตำ �ยังถือเป็ น
ทู ต วั ฒน ธ ร ร มที ่ สำ � คั ญ ใ น ก า ร เ ผ ย แ พ ร่ ชื่ อ เ สี ย ง
ขนบธรรมเนียมประเพณีของท้องถิ่น ให้แพร่ กระจายและ
กลายเป็นอาหารขึ้ นชื่อทั่ วทุกภู มิ ภาคของประเทศไทย
ดังนั้นอาจกล่ าวได้ ว่า ส้มตำ �เป็นตั วแทนในการบอกเล่า
วิถีชีวิตความเป็นอยู่ วัตถุดิบในท้องถิ่น ความเชื่ออันเป็น
เอกลั กษณ์ และความภาคภูมิ ใจในภู มิ ปั ญญาของคน
ในชุมชนนั้นๆ
เรื่อง ภรณ์ทิพย์ ปิ ยฤทธิพงศ์